‘U was mogelijk in contact met een besmette patiënt’

De kans is groot dat ook België een stap verder zal gaan in het gebruik van data tegen corona. ‘Leidt dat tot privacyverlies?’

BRUSSEL I Dat onze regering gebruik zal maken van belgegevens om de verspreiding van het nieuwe coronavirus te analyseren, was bekend. Tot nu toe verzekerde de ‘Data against Corona’taskforce van de overheid dat hij uitsluitend gebruik zou maken van geanonimiseerde data op groepsniveau. Die laten bijvoorbeeld toe om grote bewegingen uit of naar risicogebieden in kaart te brengen. Maar in De afspraak suggereerde viroloog Marc Van Ranst donderdag dat België toch een stap verder zal gaan.

Van Ranst had het over het gebruik van apps die aan ‘contact tracing’ doen: ‘Ze brengen in kaart wie in contact gekomen is met wie.’ Wie volgens zijn telefoon in nauw contact is geweest met een covid19patiënt, kan dat via sms vernemen en de nodige maatregelen treffen. Dergelijke apps droegen in een aantal Aziatische landen bij tot het bedwingen van de verspreidingscurve.

‘Men praat daarover en de contacten met de overheid zijn daar ook gelegd’, aldus Van Ranst. Over een paar weken zou de technologie breed uitgerold kunnen worden.

Zullen Belgen straks inderdaad zulke apps installeren, met steun van de regering? ‘Ik denk dat dit wel de insteek is’, zegt Caroline Leys, woordvoerder van minister van Telecommunicatie en Privacy Philippe De Backer (Open VLD). ‘Maar dat is niet iets wat in twee, drie dagen kan.’ Het kabinetDe Backer lanceerde vorige week een oproep voor dataprojecten die kunnen bijdragen aan de bestrijding van het virus en kreeg ‘enkele tientallen voorstellen’, inclusief contact tracingapps. ‘We zijn die nog aan het onderzoeken. Het idee is goed, maar er zijn veel bedenkingen aan verbonden. Is dat proportioneel, is dat haalbaar, hoe wordt de privacy gewaarborgd? Over de precieze tijdlijn, kunnen we nog niets zeggen.’

Bluetooth

Wouter Van Hecke is initiator van ‘Covid19 Alert!’, een van de apps die dingen naar een overheidskeurmerk. ‘Onze app laat toe om te traceren bij welke telefoons de telefoon van een covid19patiënt in de buurt kwam.’ Dat verloopt via bluetoothsignalen. Wanneer een gebruiker een positieve diagnose krijgt, kan een bericht verstuurd worden naar de toestellen die de afgelopen dagen dichtbij kwamen. ‘Met bijvoorbeeld de melding: “U bent mogelijk in contact geweest met een covid19patiënt.”’

Hoe weet de app of een gebruiker positief getest heeft op het virus? Van Hecke: ‘Testlabo’s zouden een code kunnen meesturen naar patiënten die positief testten, op papier of digitaal.’ Door die code of link te activeren, kan de patiënt toestemming geven om een waarschuwing te verzenden.

‘Ook de installatie van de app is natuurlijk geheel vrijwillig en alles gebeurt anoniem’, zegt Vanhecke. ‘Data worden verzameld op gsmniveau en niet naar een server gestuurd.’

Niet zoals in ZuidKorea

Er wordt evenmin een register van locatiegegevens bijgehouden om mee te delen aan andere gebruikers. Zo’n detailinformatie is bijvoorbeeld wel beschikbaar in ZuidKorea. Daar updaten privéapps hun gebruikers over coronapatiënten die in de buurt gesignaleerd werden, vaak met inbegrip van persoonlijke details en hun reisroute – een praktijk die stigmatisering in de hand werkt.

Ook met meer ingebouwde garanties blijft anonimiteit relatief: wie zich dagelijks in de buurt begeeft van honderden mensen, heeft misschien geen idee wie de patiënt is over wie hij een bericht kreeg. Wie veel minder mensen ontmoet, kan makkelijker deduceren om wie het gaat.

‘Leidt dat tot nog meer privacyverlies? Persoonlijk vind ik dat heel moeilijk’, zegt Van Ranst aan De Standaard. ‘Ik ben vooral bevreesd voor de reactie van de bevolking.’

Zonder haar vertrouwen kan zo’n app niet werken.

Nieuw in Europa

Er is nog tijd om te plannen: vooral als het openbare leven weer op gang komt, zal de vraag naar het detecteren van besmette individuen wellicht toenemen. De Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA), belast met het toezicht op zulke apps, zegt snel met richtlijnen te komen. ‘Ik hoop dat we zo’n app niet nodig hebben’, zegt David Stevens, voorzitter van de GBA. ‘En als we oordelen dat we die wel nodig hebben, hoop ik dat het niet lang duurt. Omdat we dit soort gegevens nooit eerder gebruikt hebben in ons land en ook niet in Europa.’

‘Ik hoop dat we zo’n app niet nodig hebben’ DAVID STEVENS

Voorzitter Gegevensbeschermingsautoriteit

Dat is geen hard veto. Stevens: ‘We proberen nu een balans te vinden: wat kan helpen in de bestrijding van de crisis en hoever willen wij gaan? Dat hangt ook af van het niveau van de dreiging.’

Europees Commissaris van Justitie Didier Reynders (MR) gaf gisteren al een Europees schot voor de boeg. ‘We willen niet te ver gaan met de mogelijkheid om de situatie van alle individuen te verifiëren’, verklaarde hij aan Politico. ‘Laten we zien of het mogelijk is om op anonieme basis te werken.’