De (voorlopig) onaantastbare leider van een ontroostbaar land

Italië werd als eerste in Europa met dit nieuwe virus geconfronteerd en moest epidemiologisch én politiek pionierswerk verrichten. Nooit eerder is de bewegingsvrijheid zo sterk ingeperkt, nooit eerder is de economie van de rijke, noordelijke regio Lombardije – de motor van het hele land – gedeeltelijk stilgelegd. ‘Onder de Italiaanse bevolking is er veel waardering voor de onwenselijke positie waarin premier Giuseppe Conte zich ineens bevond’, zegt politicoloog Franco Pavoncello, vanuit Rome.

Conte, een hoogleraar rechten zonder politieke ervaring, is sinds 2018 enorm in zijn rol gegroeid. Volgens Pavoncello geldt hij nu als ‘zowat het enige referentiepunt dat de Italianen nog hebben’.

De populariteitscijfers liegen er niet om. Week na week stijgt het vertrouwen in de Italiaanse premier en zijn coalitieregering. Volgens de recentste peiling door het onderzoeksbureau Ixè, die woensdag is gepubliceerd, steunt 51 procent premier Conte en 49 procent de regering. De cijfers gaan al sinds het begin van de coronacrisis in stijgende lijn.

Volgens de peiling gaan ook negen van de tien Italianen akkoord met de inperkingen op hun bewegingsvrijheid die de regering heeft opgelegd. Met 969 doden was vrijdag een absoluut dieptepunt. Het hoge aantal slachtoffers en besmette patiënten houdt de overgrote meerderheid van de Italianen in het gareel, de quarantaine wordt grotendeels gerespecteerd.

Dat zet voorlopig de partijpolitiek buitenspel. Zelfs luis in de pels Matteo Salvini, de voormalige minister van Binnenlandse Zaken, waagt het niet om vanop de oppositiebanken Conte aan te vallen. In plaats daarvan schiet hij met scherp op Europa, dat zich volgens Salvini andermaal niet solidair toont met Italië. ‘Eerst overwinnen we dit virus en wie weet keren we daarna Europa de rug toe’, verkondigde hij vrijdag, na de mislukte Europese lentetop van donderdagavond. De Legaleider toonde zich in het verleden al eurokritisch. Dat maakt zijn reactie misschien voorspelbaar.

Maar ook wie het Europese project wél een warm hart toedraagt, waarschuwt voor de zware gevolgen van een gebrek aan Europese solidariteit. ‘Zonder Europa had Italië nu niet eens het geld om medicijnen te kopen’, zegt Pavoncello. ‘Tegelijk leidt het gebrek aan Europese solidariteit tot een herontdekking van de onderlinge solidariteit in Italië zelf.’ De Italianen vragen zich af hoelang ze nog moeten thuisblijven en hoe de economie er daarna weer bovenop raakt. Daar zal Europa hen bij moeten helpen. Gebeurt dat niet, dan krijgt Salvini straks misschien gelijk. (iro)

‘Het gebrek aan Europese solidariteit leidt tot een herontdekking van de onderlinge solidariteit in Italië zelf’

FRANCO PAVONCELLO Politicoloog in Rome