Oppassen voor zelfoverschatting
Mark Rutte is er deze week in geslaagd de meeste gehate premier van Europa te worden. Tenminste, bij zijn collega’s rond de Middellandse Zee. In eigen land blijft hij voorlopig iets populairder, al rijdt hij vooral een bochtig parcours.
Tot maandagavond zat hij samen met collega Boris Johnson op de ‘economischrealistische’ lijn. Het land op slot gooien, was niet nodig, want het zou de economie te veel schade berokkenen en de virologen vonden het ook medisch niet nodig. Pas onder druk van een groot deel van de bevolking ging hij overstag. Maandagavond kondigde hij een ‘intelligente lockdown’ aan, want helemaal op slot is Nederland niet. Eigenlijk heeft hij de maatregelen van België met een week vertraging gevolgd.
De manier waarop hij de lockdown verantwoordde, was communicatief niet heel slim. Hij legde de schuld bij het ‘asociale gedrag’ van de Nederlanders. Die hadden de goede raad om binnen te blijven niet opgevolgd en daarin was hij teleurgesteld, zei hij. Als een boze schoolmeester sprak hij leerlingen bestraffend toe.
Toch is het niet zo dat de gewone Nederlander het nu helemaal gehad heeft met de premier. Daarvoor heeft hij te veel krediet en een te lange staat van dienst. In het najaar zal hij precies tien jaar premier zijn. Maar zijn regering is wankel. In de Tweede Kamer heeft hij een meerderheid van een zetel, in Eerste Kamer is die er zelfs niet. Deze crisis kostte zijn minister van Zorg tien dagen geleden al de kop. Nadat hij was flauwgevallen tijdens een fel Kamerdebat, stapte hij op. Opvallend: zijn opvolger is een PvdA’er, een partij die in de oppositie zit.
Hoopte Rutte op die manier de steun van sociaaldemocraten te winnen om deze crisis te kunnen overleven? Vorige week schaarden de oppositiepartijen – uitgezonderd Geert Wilders en Thierry Baudet – zich nog min of meer achter de gematigde aanpak van de regering. Maar deze week was de toon in de Kamer al veel scherper. Het gevoel is toch dat Rutte de crisis heeft onderschat en te laks is geweest. Er heerst vooral onrust over het tekort aan icbedden.
Of Rutte goed bezig is, lijken zelfs de belangrijke opiniemakers niet meer goed te weten. Zij spreken elkaar tegen. Dinsdag loofde politiek columnist TomJan Meeus (NRC) de realoaanpak. Hij ziet Nederland als het antiChina van de coronacrisis. ‘Als dit landje met zijn strenge arbeidsmoraal en hoge arbeidsproductiviteit de rest van de wereld kan laten zien dat je de deze crisis ook kunt bestrijden zonder dictatoriale trekken, lijkt me dat zeker geen nadeel.’ Ook Geert Mak sprak in die zin, maar Luuk van Middelaar waarschuwt voor zelfoverschatting. ‘Nederland gidsland? Nu, even niet.’ (domi)
LUUK VAN MIDDELAAR
Historicus en columnist NRC Handelsblad