‘Eén Roemeen heb ik naar hier kunnen halen, meer niet’
Seizoenstelers hebben maar één kans per jaar om het waar te maken. Met de aspergeoogst voor de deur dringt de vraag zich op: seizoensteelt zonder seizoensarbeiders, hoe krijg je dat klaar?
Het is bijtend koud op het aspergeveld van Els Vercauteren in NieuwkerkenWaas, maar afgelopen weekend staken de eerste asperges hun kopje boven de aarde. Dan moet het witte goud zo snel mogelijk uit de grond en op het bord. En laat dat nu net in het gedrang komen.
De uitdaging waar seizoenstelers als die van Wase Asperges mee geconfronteerd worden, is tweeledig, zegt de Boerenbond. ‘Door de coronapandemie zijn de aspergetelers het grootste deel van hun afzetmarkt kwijt’, aldus woordvoerder Vanessa Saenen. ‘In restaurants begint het aspergeseizoen traditioneel op 1 april, maar die zijn nu gesloten.’
Als de vraag daalt, kelderen ook de prijzen. Nochtans is asperges oogsten een arbeidsintensief en dus duur werk. Asperges moet je handmatig ‘steken’ met een steekmes. Daarom rekent de aspergeteelt – en later op het seizoen ook de aardbeiteelt – op seizoensarbeid om de piek in de oogst op te vangen. Saenen: ‘We zien dat seizoensarbeiders uit OostEuropa, vaak gaat het om Polen, Roemenen en Bulgaren, niet meer tot hier raken. Niet alleen zijn de grenzen gesloten, velen zijn ook bang dat ze niet meteen terug naar huis kunnen.’
De helft te kort
Dat laat zich voelen. Andere jaren werken in de maand maart ongeveer 20.000 seizoensarbeiders op Belgische velden, in mei zijn dat er al 30.000. Maar op dit moment staan maar 7.000 Belgische en 8.000 buitenlandse seizoensarbeiders klaar om het werk op te nemen. Binnen een aantal weken komt de seizoensteelt dus de helft van haar mankracht te kort.
Ook Vercauteren ziet de twee Poolse seizoensarbeiders waar ze al jaar en dag mee werkte, niet opdagen. ‘Ze lieten me twee weken geleden weten dat ze niet tot hier durven te komen. “Nu is onze gezondheid belangrijker dan geld verdienen”, zeiden ze.
‘Niet alleen zijn de grenzen gesloten, veel seizoensarbeiders zijn ook bang dat ze niet meteen terug naar huis kunnen’
ELS VERCAUTEREN
Wase Asperges
Toen heb ik nachten niet geslapen.’ Tussen de bedauwde knotwilgen en de hoevewinkel, waar ze haar witte waar aan de man brengt, kijkt Vercauteren uit over haar asperges. Sommige zijn al met aarde verhoogd en onder folie gedekt – opgebermd in het jargon – andere verstoppen zich nog in de naakte aarde. ‘Ik heb gelukkig nog één Roemeen naar hier kunnen halen’, vervolgt ze. ‘Vlak voor de grenzen sloten heb ik hem gevraagd het eerste vliegtuig te nemen. Andere jaren sorteert hij met mij asperges in de loods, nu zal hij op het veld werken.’
De oogst is zaterdag begonnen. Ook haar kinderen, studenten zonder school, springen bij. ‘En werknemers van restaurants die normaal asperges bij mij kopen, bieden zich vrijwillig aan’, vertelt Vercauteren. In tegenstelling tot collegatelers zal ze wel al haar percelen opbermen én oogsten. Dat kon bijna niet anders.
‘Ik doe een beetje aan akkerbouw, maar ik leef bijna volledig van mijn asperges’, zegt ze. ‘Ik heb ook maar twee hectaren te bewerken, en twee seizoenarbeiders te vervangen. Als grote landbouwbedrijven honderd seizoensarbeiders verwachten en de helft komt niet, dan moeten zij hele velden laten liggen. Hoe vervang je zoveel seizoensarbeiders in dezelfde regio?’
Aspergeautomaat
Kan de piek van de oogst dan niet uitgesteld worden tot België de piek van het aantal besmettingen achter zich gelaten heeft? Neen, meent Vercauteren. ‘Eén dag niet oogsten gaat wel, maar je kunt het geen twee dagen uitstellen. Bovendien moet ik nu de twee Polen vervangen door minstens vier mensen van hier, want seizoensarbeiders willen zo veel mogelijk werken. Mensen die hier wonen, hebben ook nog iets anders om handen. Asperges steken is ook een delicaat werkje dat je niet in enkele uren leert. Daar zal ik ongetwijfeld verlies op maken.’
Toch laat ze de moed niet zakken. ‘Ik ben opgelucht dat ik mijn hoevewinkel mag openhouden. En ik probeer creatief te zijn: ik zoek een automaat, zodat de klanten geschilde en verpakte asperges kunnen kopen, maar niet naar de winkel hoeven.’
Nu restaurants gesloten zijn, rekent Vercauteren ook op de particuliere consument. ‘Als het ergste achter de rug is, hoop ik dat mensen beseffen hoe belangrijk lokale landbouw is. Ook ik koop Belgische en geen Spaanse tomaten in de supermarkt.’