Een app kan wat een leger ambtenaren niet lukt
Een app kan mensen snel op de hoogte brengen dat ze in contact kwamen met een covid19patiënt. Zo snel zelfs dat ze de epidemie kan doen uitdoven, toont nieuw Brits onderzoek.
Ons verlossen van de lockdown
BRUSSEL I De lockdown weegt. De spanningen in gezinnen nemen toe, scholen vrezen voor de ontwikkeling en het welzijn van hun leerlingen, bedrijven en zelfstandigen krijgen het almaar moeilijker. Maar ook de komende weken wordt alles in het werk gesteld om het aantal contacten van élke burger sterk te beperken. Want iederéén zou het virus kunnen dragen en doorgeven. Onderzoekers van de universiteit van Oxford tonen nu in een paper in het topvakblad Science aan dat een app een alternatief zou kunnen zijn voor algemene maatregelen die het publieke leven omvattend platleggen.
Met een slimme app zouden we een shift kunnen maken van ‘macromaatregelen’ naar ‘micromanagement’: individueel quarantaineadvies, afgestemd op het persoonlijke risico om besmet te zijn. ‘Digitaal traceren zou een beslissende rol kunnen spelen bij het vermijden of verlaten van lockdowns’, concluderen de vorsers.
Cruciaal in hun onderzoek – en over het algemeen bij de beheersing van deze uitbraak – is de isolatie van personen die nog niet doorhebben dat ze besmet zijn met het sarsCoV2virus en dat ze het verspreiden. De mensen die de symptomen nog moeten krijgen, vormen de grootste groep die bijdraagt tot de epidemie. Het gaat volgens eerder onderzoek om minstens 44 procent van alle besmettingen.
Patiënten zijn al twee tot drie dagen voor de eerste symptomen besmettelijk. Net voor de ziektetekenen doorbreken – 14 uur daarvoor – piekt de besmettelijkheid (DS 26 maart). En dus ligt de oplossing van deze epidemie voor een groot deel bij de isolatie van de ‘presymptomatische’ patiënten. In heel Europa, ook in ons land, willen overheden apps ter beschikking stellen die hen bereiken en waarschuwen.
Gps in smartphone
De onderzoekers van de University of Oxford denken aan een app die als volgt werkt. De locatie van gebruikers wordt via de gps in de smartphone bijgehouden. Als één gebruiker symptomen heeft, ondergaat hij of zij een coronatest. Als die positief is, wordt dat ingevoerd in de app. Die stuurt een waarschuwing naar de gebruikers die tijdens de besmettelijke fase in de buurt van de patiënt zijn geweest. Wie zo’n melding krijgt, gaat gedurende twee weken in vrijwillige (thuis)isolatie.
Of de strategie van testen en traceren de epidemie een halt kan toeroepen, hangt af van de snelheid waarmee covid19patiënten met symptomen geïdentificeerd worden en waarmee de contacten verwittigd worden en in quarantaine gaan. Als er drie dagen voorbijgaan tussen de eerste symptomen en het traceren van de nauwe contacten, werkt de strategie niet. De contactpersonen besmetten immers nog tot drie dagen lang andere personen, en dus is het vechten tegen de bierkaai.
Precies daarom kan zelfs een leger ambtenaren de klus niet klaren: ze zijn niet snel genoeg om contacten in kaart te brengen, en bovendien zullen ze er ook heel wat missen. Ook een app zal er niet in slagen om álle mensen met wie iemand contact had te detecteren en te verwittigen.
Dat hoeft ook niet. Want de app kan succesvol zijn, zelfs als niet iedereen meedoet of de app slaafs volgt. Als twee derde van de covid19patiënten met symptomen geïdentificeerd wordt, en als binnen de dag twee derde van hun contacten in quarantaine gaat, is dat voldoende om de epidemie te laten uitdoven. Dan besmet elke patiënt (met of zonder symptomen) gemiddeld nog minder dan één persoon, waardoor er na verloop van tijd geen nieuwe besmettingen meer bijkomen.
Maar de auteurs houden ook een stevige slag om de arm. Als de besmettelijkheid van covid19 hoger blijkt te liggen dan het model
‘Ook als testen en digitaal traceren ingevoerd wordt, is het niet verstandig om snel grote evenementen toe te laten’
NIEL HENS
Professor biostatistiek UAntwerpen en UHasselt
veronderstelt, dan is testen en traceren alleen nooit voldoende. De auteurs gaan ervan uit dat elke besmette persoon twee medeburgers besmet. Zijn dat er drie, dan is het haast onmogelijk om alleen met die strategie de epidemie in te dijken.
Scholen snel open?
Niel Hens, die als professor biostatistiek (UAntwerpen en UHasselt) zelf met modellen het effect van maatregelen becijfert, denkt dat we niet alle maatregelen tegelijk zullen laten vallen. ‘Ook als testen en digitaal traceren ingevoerd wordt, is het niet verstandig om snel grote evenementen toe te laten. We weten dat ze tot grote verspreidingen kunnen leiden.’ Denk aan het carnaval in SintTruiden of een fuif in Alken.
Of de scholen dankzij de app snel open kunnen, laten de auteurs in het midden. Ze stippen aan dat we nog niet weten in welke mate kinderen het virus verspreiden zonder er zelf last van te hebben. ‘Over de rol van kinderen zijn nog veel vraagtekens’, zegt ook Hens. ‘Ondanks de gevallen in België of de VS is het zeldzaam dat kinderen overlijden of op intensieve zorg belanden. Als kinderen snel immuun worden, zou de verspreiding moeilijker worden.’
Tegelijk geven de auteurs aan dat testen en traceren nog krachtiger kan zijn dan hun model doet vermoeden. In hun berekeningen gaan ze er niet van uit dat ook de contacten van een besmet geval getest worden. Als dat wel gebeurt, kan het aantal besmettingen nog sterker dalen. Dat is wat ZuidKorea vandaag al doet.
Steven Van Gucht, voorzitter van het Wetenschappelijk Comité Corona, ziet brood in een app. Hij merkt wel op dat het succes van de app mee bepaald zal worden door de duidelijke communicatie. ‘Het is niet voldoende om te melden: “u was drie dagen geleden in contact met een besmet persoon”. So what? Daar moet, op basis van de intensiteit en duur van het contact, een duidelijke instructie aan gekoppeld worden.’