‘We dreigen in een politiestaat terecht te komen’
Er klinkt steeds meer bezorgdheid over de verregaande beperkingen die de overheid oplegt om het coronavirus te bestrijden. De discussie sluipt nu ook de regering binnen.
Niet in alle gemeenten worden de coronamaatregelen op dezelfde manier gehandhaafd. Zo delen sommige politiezones nog waarschuwingen uit, andere niet (DS 1 april). Daarom stuurde minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V) een erg scherpe rondzendbrief naar de burgemeesters, provinciegouverneurs en lokale korpschefs.
‘Dat er eigen wendingen of invullingen worden gegeven aan de federale maatregelen en instructies, is onverantwoord en in gezondheidsgerelateerd crisisbeheer zelfs ronduit gevaarlijk’, schrijft De Crem. De minister eist van de politie ‘een rigoureuze en ongenuanceerde toepassing’ van de richtlijnen van bovenaf. Ook legt hij op dat ‘elke vorm van externe communicatie’ voorafgaand wordt goedgekeurd door het nationaal crisiscentrum.
Op die manier probeert De Crem de lokale politie, die de coronamaatregelen in de eerste lijn afdwingt, zo veel mogelijk vanaf het federale niveau aan te sturen. In tegenstelling tot de federale staat de lokale politie onder het gezag van de lokale korpschefs en burgemeesters. De Crem wilde initieel de lokale politie formeel onder zijn verantwoordelijkheid brengen, maar dat passeerde niet op de Nationale Veiligheidsraad.
De rondzendbrief werd niet op de ministerraad besproken, noch op de zaterdagse ‘superkern’ van partijvoorzitters. Dat moet ook niet. Maar bij coalitiepartner Open VLD groeit onvrede over de voortvarendheid van De Crem. ‘De lokale politie kan rekening houden met de lokale context’, zegt voorzitter Gwendolyn Rutten. ‘Er kan geen sprake van zijn dat de lokale politie meteen onder Binnenlandse Zaken wordt geplaatst. Dan worden het regels om de regels en dreigen we in een politiestaat terecht te komen.’
De liberalen zien met lede ogen aan hoe tal van rechten en vrijheden momenteel op pauze staan, en gaan op de rem staan. Zo verzetten ze zich tegen de interpretatie van De Crem dat de politie ook zonder huiszoekingsbevel een woning kan binnenvallen (zie inzet). ‘Zonder de toestemming van het parket is zo’n huiszoeking onaanvaardbaar’, zegt Rutten.
‘Stasipraktijken’
Ook het gebruik van drones met warmtecamera’s om tweedeverblijvers op te sporen, wat voor De Crem kan, is voor Open VLD ‘een brug te ver’. Controles nabij warenhuizen, een voorstel van de WestVlaamse gouverneur Carl Decaluwé (CD&V), gaan voor de liberalen eveneens ‘veel te ver.’ Over kliklijnen zijn De Crem en Open VLD het wel eens. ‘Wij vragen niet dat mensen het werk van de politie overnemen’, zegt de woordvoerder van De Crem. CD&VKamerlid Sammy Madhi had het zelfs over ‘stasipraktijken’.
Ook de burger maakt zich zorgen. Uit de coronaenquête van de Universiteit Antwerpen blijkt dat slechts de helft van de 415.000 ondervraagden een app zou willen gebruiken die doorgeeft wanneer iemand in de buurt komt van een besmet persoon, vooral wegens bezorgdheden rond privacy.
Ook vanuit andere partijen komt er kritiek. ‘Deze volmachtenregering moet corona bestrijden, geen politiestaat organiseren’, tweette NVAkopstuk Theo Francken. In de Kamer kreeg Open VLDfractieleider Egbert Lachaert bijna alle van het beperkt aantal aanwezige handen op elkaar, toen hij De Crem vroeg de grondrechten niet zomaar ‘weg te gooien’. De Crem verdedigde zich. ‘Een deel van de bevolking heeft niet begrepen dat iedereen de maatregelen moet naleven’, zei hij. ‘Er dienen helaas nog veel interventies te worden uitgevoerd.’
‘Zonder de toestemming van het parket is een huiszoeking onaanvaardbaar’
GWENDOLYN RUTTEN
Voorzitter Open VLD