De nieuwe meneer ‘non’
Heel Europa kent sinds deze week Wopke Hoekstra. Wie is de man die in het zuiden van Europa uitgespuwd wordt, maar in Nederland beschouwd wordt als een potentiële premier?
BRUSSEL I ‘De nieuwe meneer “non” van de EU.’ De Franse zakenkrant Les Echos schetste deze week een weinig fraai beeld van Wopke Hoekstra, de Nederlandse minister van Financiën. ‘Meedogenloos hard’ en ‘gedreven door persoonlijke ambities’, wordt hij ook nog genoemd. Zijn botte weigering de Zuid
Europese landen financieel tegemoet te komen in de coronacrisis heeft hem daar tot de meest gehate man van Europa gemaakt.
Maar de Franse zakenwereld kent Hoekstra al langer dan deze week. Vorig jaar kocht hij in het grootste geheim 14 procent van de aandelen van luchtvaartmaatschappij KLMAir France. Dat kostte de Nederlandse staat 744 miljoen euro. Achteraf bleek dat hij met die aankoop inging tegen de adviezen van zijn hoogste ambtenaren, maar de minister vond het geld goed besteed. Hij maakte zich immers zorgen over de verfransing van de maatschappij. De belangen van KLM en Schiphol zouden gevaar lopen. Nederland hees hem prompt op het schild. De Telegraaf noemde hem zelfs een ‘potentiële ministerpresident’.
Gestrekt been
maar matig geapprecieerd. Omdat alles in het geheim was voorbereid, overheerste het gevoel dat Hoekstra een staatsgreep had gepleegd op hun nationale luchtvaartmaatschappij. Enige hypocrisie was de Fransen niet vreemd. Ook de Franse staat heeft een gelijkaardig aandelenpakket in handen. Maar de actie typeert Hoekstra. Ooit werd hem gevraagd wat zijn slechtste eigenschap was. ‘Ongeduld’, zei hij. ‘In mijn werk ging ik er soms te veel met een gestrekt been in.’
Hij sprak toen over zijn periode in het bedrijfsleven. Hoekstra (44) is een relatieve nieuwkomer in de politiek. Hij maakte eerst carrière in het bedrijfsleven. Na zijn studies rechten in Leiden en een MBA aan de prestigieuze businessschool Insead werkte hij voor Shell en schopte hij het tot partner bij het adviesbureau McKinsey.
Daar plukt het CDA hem in 2011 weg. Hij mag gaan zetelen in de Eerste Kamer. Hij laat er zich snel opmerken, omdat hij niet altijd meestemt met de partij. Maar dat is geen onoverkomelijk probleem voor de christendemocraten. Die zien in hem ministerpotentie en als het CDA in 2017 mag toetreden tot het kabinetRutte III, krijgt Hoekstra de post van Financiën. Die is hem op het ambitieuze lijf geschreven. ‘In Nederland is Financiën de beste portefeuille om je als politicus populair te maken, en zeker
‘In Nederland is Financiën de beste portefeuille om je als politicus populair te maken, zeker als je de
vinger op de knip houdt’ NEDERLANDS DIPLOMAAT
als je de vinger op de knip houdt’, zegt een Nederlandse diplomaat.
Het is misschien een boutade, maar voor Hoekstra gaat ze wel op. Hoewel hij aanvankelijk een wat stuurse indruk maakt, blijkt hij zich achter de schermen helemaal in zijn sas te voelen. Dat kan ook Thijs Broer vaststellen. De politiek journalist van Vrij Nederland liep vorig jaar drie maanden mee in zijn spoor. Die zag in de eerste plaats een ‘buitengewoon intelligente en charmante man vol zelfvertrouwen’. Maar: ‘Keerzijde is dat zijn grote zelfvertrouwen en soms wat hoekige optreden in politieke kringen wel eens als arrogantie worden ervaren.’
‘Nieuwe hoop van de euro’
De begrotingen die Hoekstra kan presenteren, zien er ook almaar beter uit. Nederland volgt de richtlijnen van Europa scrupuleus op. Dat leidt in 2018 en 2019 tot begrotingen met overschot. Dat landen als Italië en Frankrijk daar niet in slagen, is bij hem – en bij Rutte – een blijvende bron van ergernis.
Op het Europese toneel treedt Hoekstra dan ook in de voetsporen van zijn voorgangers Jan Kees De Jager, ook een CDA’er, en Jeroen Dijsselbloem. Tijdens de financiële crisis wierpen die zich samen met hun Duitse collega Wolfgang Schäuble op tot de strengste rentmeesters van Europa. Zelfs de sociaaldemocraat Dijsselbloem toonde geen genade voor de Grieken.
Schäuble is ondertussen van het toneel verdwenen, maar Hoekstra heeft diens stokje meteen overgenomen. Daarvoor kreeg hij vorig jaar nog complimenten van de Frankfurter Allgemeine
Zeitung. Die riep hem uit tot ‘nieuwe hoop van de euro’. ‘Wie stelt zich anders nog teweer tegen schuldenmakerij?’
‘Kinderlijk gedrag’
De voorbije maanden voerde Hoekstra ook het verzet aan van de noordelijke landen die zich kantten tegen een minieme verhoging van de Europese meerjarenbegroting. Eigenlijk had daarover in februari een akkoord gesloten moeten zijn, maar door de starre houding van Nederland mislukte een speciale top die Charles Michel daarover had georganiseerd. Zelfs de Duitse bondskanselier Angela Merkel maakte zich druk over het ‘kinderlijk gedrag’ van de Nederlanders.
Maar in eigen land gingen veel handen op elkaar bij zoveel standvastigheid. De ster van Hoekstra gaat almaar meer schitteren. Broer: ‘Het is geen wonder dat hoopvolle christendemocraten in Nederland een toekomstige premier in hem zien.’ Voorlopig is er maar één probleem: Hoekstra’s partij is maar half zo groot als de VVD van Mark Rutte. Maar volgens politiek columnist TomJan Meeus (NRC) is Rutte op zijn hoede voor de groeiende populariteit van Hoekstra en hij is daarom minder bereid tot compromissen in Europa. Volgend jaar moet Nederland naar de stembus.