DE DAGEN TELLEN
Op 7 april verschijnt In tijden van besmetting dat de Italiaanse successchrijver en fysicus Paolo Giordano net voor de lockdown van zijn land voltooide. Zijn uitgever noemt het ‘een urgent, elegant en uiteindelijk hoopvol essay over het virus dat ons alle
Ik heb net een mail gekregen. Ik zou naar een congres in Zagreb gaan. Het idee was om een paar vertegenwoordigers uit verschillende disciplines en verschillende landen bij elkaar te halen en samen te zoeken naar wat het tegenwoordig betekent om Europeaan te zijn. De organisatoren vragen me nu om ‘mijn deelname te heroverwegen’. De bevoegde autoriteiten ontraden de aanwezigheid van gasten uit risicogebieden en daartoe behoort Italië, samen met China, Singapore, Japan, Hongkong, ZuidKorea en Iran. Een curieus gezelschap. De G7 van de besmetting.
Terwijl de epidemie voortschrijdt en al bijna de 100.000 aantikt, zie ik hoe mijn agenda verpulvert. Maart zal anders zijn dan voorzien. April is afwachten. Het is een raar gevoel van controleverlies, ik ben er niet aan gewend, maar ik verzet me er ook niet tegen. Bij de verplichtingen die niet doorgaan is er geen enkele die niet later kan worden ingehaald of gewoon zonder dat het erg is kan worden afgezegd. We worden nu geconfronteerd met iets groters, dat al onze aandacht vergt en respect verdient. Dat alle offerbereidheid en verantwoordelijkheid vereist waartoe we in staat zijn.
Veel in deze crisis heeft met tijd te maken. Met de manier waarop we de tijd organiseren, naar onze hand zetten, ondergaan. We zijn overgeleverd aan een microscopisch kleine kracht die zo arrogant is om voor ons te beslissen. We zitten klem en zijn kwaad, alsof we vastzitten in het verkeer, maar zonder dat er iemand in de buurt is. We zouden uit deze onzichtbare greep willen ontsnap pen en terugkeren naar de normaliteit, we vinden dat we daar recht op hebben. Plotseling is de nor maliteit het heiligste wat we hebben, we hebben haar nooit zoveel belang toegekend en als we erbij stilstaan weten we niet eens zo goed wat het is: het is datgene wat we terug willen hebben. Maar de normaliteit bestaat nu even niet en niemand weet voor hoelang. Het is nu de tijd van de abnormaliteit, we moeten ermee leren leven, redenen vinden om haar te omarmen, en niet alleen uit angst om te sterven. Het mag dan zo zijn dat virussen niet intelligent zijn, maar hierin zijn ze handiger dan wij: ze kunnen snel muteren, zich aanpassen. We doen er goed aan van ze te leren.
De patstelling waarin we ons bevinden zal enor me consequenties hebben – gemiste opdrachten, dichte rolluiken, stagnatie in alle sectoren, iedereen is al met zijn eigen dingen in de weer. Onze maatschappij kan zich alles veroorloven behalve vertragen. Maar wat er hierna gaat gebeuren is een te ingewikkelde gedachte voor me, ik krijg er geen vat op, ik geef me over. Ik zal de nieuwe ontwikkelingen een voor een het hoofd bieden als ze zich aandienen.
In Psalm 90 staat een smeekbede waar ik in deze uren vaak aan moet denken:
Leer ons zo onze dagen te tellen dat wijsheid ons hart vervult.
Misschien is dat omdat we tijdens deze epidemie niet anders doen dan tellen. We tellen de besmettingen en de genezingen, we tellen de doden, we tellen de ziekenhuisopnames en de ochtenden dat we niet naar school zijn geweest, we tellen de miljarden die op de beurs zijn verdampt, de maskers die zijn verkocht en de uren die we nog moeten wachten voordat we de testuitslag hebben; we tellen de kilometers die ons van de brandhaard scheiden en de hotelkamers die zijn afgezegd, we tellen onze relaties, onze opofferingen. En we tellen en hertellen de dagen, dat vooral, de dagen die het nog duurt totdat de crisis achter de rug zal zijn.
Maar volgens mij wil de psalm ons een andere rekensom laten maken: leer ons om onze dagen te tellen om onze dagen een waarde te geven. Al onze dagen, ook deze, die we alleen maar een vervelend intermezzo vinden.
We kunnen tegen onszelf zeggen dat covid19 een geïsoleerd geval is, een ongeluk of een plaag, we kunnen schreeuwen dat het allemaal hun schuld is. Het staat ons vrij om dat te doen. Maar we kunnen er ook naar streven om zin te geven aan deze besmetting. Om deze tijd beter te gebruiken, hem te benutten om te bedenken wat we in normale omstandigheden niet kunnen bedenken: hoe we hier gekomen zijn, hoe we de draad weer op willen pakken.
De dagen tellen. Opdat wijsheid ons hart vervult. Niet toestaan dat al dit lijden voor niets is geweest.