Europese emissies dalen in recordtempo
Europese kolencentrales ruimen snel plaats voor goedkoper gas en hernieuwbare energie.
BRUSSEL I De Europese CO2uitstoot onder het systeem van emissiehandel (ETS) is vorig jaar met 8,3 tot 11 procent gedaald tegenover 2018. Dat is de scherpste afname sinds 2009, toen de financiële crisis niet alleen de wereldeconomie had lamgelegd, maar ook de Europese emissies met meer dan 11 procent deed kelderen.
Goed nieuws voor het klimaat is dat deze keer geen crisis nodig was – van corona was vorig jaar nog geen sprake – om de ETSemissies (goed voor 45 procent van de totale Europese CO2uitstoot) in een recordtempo te doen dalen. Terwijl de economie gestaag groeide, moesten Europese steen en bruinkoolcentrales sneller dan ooit plaats ruimen voor stroomproductie uit aardgas en hernieuwbare energie. Goedkoop aardgas en de hoge koolstofprijs stuwden die snelle transitie, waardoor de kolencentrales vorig jaar maar liefst 28 procent minder CO2 uitstootten, blijkt uit een analyse van Sandberg.
De Britse denktank baseert zich daarvoor op nieuwe gegevens
van stroomproducenten, industriele bedrijven en luchtvaartmaatschappijen. Onder het ETS moeten zij emissierechten kopen voor elke ton CO2 die ze uitstoten. Die gegevens werden woensdag door de Europese Commissie online gezet, maar zijn nog niet helemaal compleet, waardoor de ramingen van de CO2daling schommelen.
Toch is nu al duidelijk dat dit de grootste afname van Europese emissies is sinds de financiële crisis, zegt Jos Delbeke, die bij de Europese Commissie een van de architecten van het emissiehandelsysteem was. ‘Het ETS lag lang onder vuur, omdat de koolstofprijs te laag was. Maar sinds 2005 is de CO2uitstoot met een derde gedaald. Geen enkele andere sector kan zo’n resultaat voorleggen. De emissies van de transportsector zijn zelfs gestegen.’
Staal en cement
‘Dat de CO2uitstoot van stroomproducenten snel daalt, was al even duidelijk’, zegt Eliot Tabet, ETSanalist bij Sandberg. ‘Maar dat ook de industriële emissies met 5 à 7 procent zakken, is verrassender. Al kan de daling bij de uiteindelijke cijfers kleiner zijn.’
De staal en cementindustrie zijn traditioneel bij de grootste uitstoters, en zeker de Europese staalindustrie stootte afgelopen jaar veel minder broeikasgassen uit. Maar dat is niet noodzakelijk goed nieuws voor het klimaat. De staalovens zijn niet plots veel efficiënter geworden, de daling is wellicht het gevolg van de handelsoorlog tussen China en de VS. Daardoor komt meer Chinees staal naar Europa en hebben de Europese staalfabrieken wellicht minder geproduceerd. ArcelorMittal in Gent kocht vorig 2 pro
‘Dat de koolstofprijs nu tijdelijk zakt, geeft ruimte aan de bedrijven om de crisis te doorstaan’ JOS DELBEKE Professor Universiteit Firenze
cent minder uitstootrechten.
Ook andere grote Vlaamse uitstoters, zoals chemiereus BASF, Total en ExxonMobil zien hun emissies met zo’n 2 procent dalen. Opvallend: terwijl de Europese CO2emissies dalen, stijgt de totale uitstoot van Vlaamse ETSinstallaties licht (+0,96%).
‘De Europese emissies dalen vooral doordat steen en bruinkool werden vervangen door gas en meer hernieuwbare energie’, zegt klimaatexpert PieterWillem Lemmens (Departement Omgeving). ‘Maar dat effect speelt hier niet. Ons land heeft al jaren geen steenkoolcentrales meer. Dat de industriële emissies hier minder dalen dan elders in Europa, kan er ook op wijzen dat onze industrie al efficiënter is.’
Als de Europese CO2uitstoot vorig jaar al in een recordtempo daalde, gaat het dit jaar nog harder. Analisten verwachten een daling van 15 procent, bleek uit een bevraging van Bloomberg.
Minder vluchten
De reden ligt voor de hand. Door de coronauitbraak ligt de luchtvaart zo goed als stil – in Europa zijn er bijna 90 procent minder vluchten – en de industriële productie schakelt terug.
Die bedrijven hebben nu veel minder uitstootrechten nodig, waardoor de prijs van een ton CO2 met zo’n 30 procent gedaald is, van 25 naar 17 euro. Ook na de financiële crisis zakte de prijs diep weg, waardoor uitstoot te goedkoop werd. Maar zover komt het deze keer niet, denkt Delbeke. ‘Europa heeft intussen een mechanisme (MSR) om de markt te stabiliseren. Een deel van de overtollige emissierechten wordt systematisch uit de markt gehaald. Deze crisis zal een goede test zijn. Dat de prijs nu tijdelijk zakt, geeft ruimte aan de bedrijven om de crisis te doorstaan. De uitdaging blijft economische groei te combineren met dalende emissies.’