Wereldwijde strijd om medisch materiaal ontspoort
India verbiedt de export van een omstreden coronamedicijn. Frankrijk en Duitsland beschuldigen de VS van ‘moderne piraterij’.
Eigen volk eerst. Dat was dit weekend de achterliggende gedachte van de beslissing van de Indiase regering om alle export te verbieden van het omstreden malariamiddel hydroxychloroquine. Dat is een geneesmiddel waarmee in China duizenden covid19patiënten werden behandeld, maar waarvan de werking volgens de meeste experts – inclusief de Amerikaanse medische waakhond FDA – niet sluitend bewezen is.
Dat belette de Amerikaanse president Donald Trump niet om het medicijn de voorbije weken openlijk te promoten als mogelijke ‘gamechanger’ in de strijd tegen het coronavirus. Trump herhaalde zondag tijdens een persconferentie in het Witte Huis dat zijn land recent nog 29 miljoen choloroquine en hydroxychloroquinepillen heeft opgekocht en toegevoegd aan zijn medische reserves.
Losgeslagen cowboys
Dat India dit weekend besliste om de export van hydroxychloroquine ‘zonder enige uitzondering’ te stoppen, kwam in de VS dan ook hard aan. India had vorige maand exportbeperkingen ingesteld, maar eerder afgewerkte bestellingen mochten nog geleverd worden, inclusief een groot aantal voor Washington. Trump benadrukt dan ook dat hij de Indiase premier Narendra Modi inmiddels persoonlijk heeft gevraagd om de pillen bestemd voor de VS alsnog vrij te geven.
Het voorbeeld illustreert dat ook op het vlak van de wereldhandel de onderlinge spanningen tussen landen fors toenemen. In de strijd om medisch materiaal is het ieder voor zich. Vooral de VS lijken zich te gedragen als losgeslagen cowboys in het Wilde Westen, waardoor met tal van landen de al fragiele diplomatieke relaties nog meer dreigen te verzuren.
In Frankrijk bijvoorbeeld ontstond eind vorige week ophef toen bekend werd dat een lading mondmaskers bestemd voor het oosten van Frankrijk – net voor het opstijgen in de Chinese stad Sjanghai – in extremis zou zijn doorverkocht aan de VS. ‘Zelfs op het tarmac halen de Amerikanen nog hun portefeuille boven en bieden ze drie tot vier keer meer voor de mondmaskers dan wij hebben betaald’, zei Jean Rottner, voorzitter van het regionale parlement en zelf spoedarts in het hard getroffen Mulhouse, aan tvzender RTL.
‘Niets van aan. De Amerikaanse overheid heeft geen enkel mondmasker opgekocht dat door China geleverd moest worden aan Frankrijk’, ontkende het Witte Huis dit weekend de Franse aanklacht. Maar dat kon de aanzwellende storm van internationale kritiek niet smoren. Ook de Canadese premier Justin Trudeau verklaarde dit weekend dat hij gelijkaardige verhalen had gehoord over agressieve opkooppraktijken van de VS. Trudeau zei daarover ‘zeer bezorgd’ te zijn.
In Duitsland trok een lokale minister van de regio Berlijn, Andreas Geisel, recent aan de alarmbel. In een interview met de krant Tagesspiegel beschuldigde hij de VS zelfs van ‘moderne piraterij’. Dat kwam doordat een lading professionele mondmaskers van het type FFP2 – geproduceerd door het Amerikaanse merk 3M en bestemd voor de Berlijnse ziekenhuizen – tijdens een tussenlanding in Bangkok in beslag zou zijn genomen door de Amerikaanse autoriteiten. Dat zou gebeurd zijn op basis van een Amerikaanse noodwet die Trump zou toelaten alle Amerikaanse productie op te vorderen – iets wat 3M een dag later formeel ontkende.
Maar het valt te bezien of aan zulke ontkenningen in het buitenland nog veel geloof wordt gehecht. ‘Er is een boutade in internationale relaties die stelt dat je pas iets kunt geloven als het formeel is ontkend’, reageert Jan Wouters, professor internationaal recht aan de KU Leuven. ‘Vorige maand was er ook al het bericht dat president Trump 1 miljard dollar had geboden om het Duitse farmabedrijf CureVac over te nemen, een bedrijf dat volop werkt aan een vaccin voor covid19.’
Washington first
Wouters vermoedt dat er zich stilaan een bewuste strategie aftekent. ‘Een America Firststrategie, waarbij het Witte Huis alle mogelijke drukkingsmiddelen samenbundelt om aan de Amerikaanse noden qua medisch materiaal te voldoen. Meestal verzekeren de VS altijd dat ze daarbij voldoende juridische basis hebben, maar ditmaal lijken ze het internationaal recht erg ver op te rekken. Bieden op bestaande contracten lijkt me te ver gaan.’
Washington lijkt niet van plan om van aanpak te veranderen. Een Amerikaanse admiraal, John Polowczyk, gaf eind vorige week in het Witte Huis publiek toe dat hij over een expertenteam beschikt dat ‘de wereld afspeurt’ om zo snel mogelijk alle nodige medische materiaal op te kopen. Zes cargovliegtuigen vol materiaal zijn volgens hem al in de VS geland, 28 bijkomende cargovliegtuigen met leveringen zouden al gepland zijn.
Dat heeft tot gevolg dat zelfs in eigen land steeds meer staten de enorme interne concurrentie van de federale regering aanklagen. Washington zou bij elke bestelling zodanig tegen iedereen opbieden dat daardoor ook de aankoop van medisch materiaal op lokaal staatsniveau bemoeilijkt wordt. Zo moest de gouverneur van de Amerikaanse staat Massachusetts, Charlie Baker, een vliegtuig van de populaire American footballploeg ‘New England Patriots’ gebruiken om zelf een lading medisch materiaal op halen in China. Of hoe het ‘America First’ van Trump plots een heel selectieve interpretatie krijgt.
‘Zelfs op het tarmac halen de Amerikanen hun portefeuille boven en bieden ze tot vier keer meer voor mondmaskers dan wij hebben betaald’ JEAN ROTTNER Voorzitter van het regionale parlement en spoedarts in Mulhouse