Jezelf zijn, of niet zijn
‘Ze was noch zo goed, noch zo slecht als de mensen zeggen.’ Dat mag op haar grafzerk staan, zegt Hillary Clinton in de vierdelige documentaire Hillary. Met haar nemesis Donald Trump heeft Hillary inderdaad gemeen dat ze tegelijk een van de meest bewonderde en een van de meest gehate figuren uit de Amerikaanse geschiedenis is.
Daarmee houdt de vergelijking echter op. Een grondig verteld (ruim vier uur) levensverhaal van Hillary Rodham Clinton bekijk je niet zonder een wat als?gevoel. Haar schokkende nederlaag in 2016 had zulke dramatische gevolgen dat velen haar vandaag als een loser zien, maar ze had alles om een geweldige president te worden. De ervaren documentairemaakster Nanet te Burstein kreeg ongeziene toegang tot Clinton en haar entourage, wat schitterend vliegopdemuurarchiefmateriaal oplevert.
Ondanks die privileges is Hillary geen onkritische hagiografie geworden: de pijnlijkere momenten komen ook uitgebreid aan bod – ze praat er zelf evengoed over, zo openhartig als haar veeleer discrete aard dat toelaat.
Burstein doorprikt de mythe dat Hillary een keiharde arriviste is, die altijd al droomde van een grootste politieke carrière. Dat lijkt zo, omdat ze als studente Life Magazine haalde met een scherpe feministische speech. Haar profs en vriendinnen van toen schetsen echter een natuurlijker proces. Zoveel pure intelligentie, welbespraaktheid en empathie moest wel tot een glorieuze toekomst leiden. En dat deed ook toen al veel mannelijke wenkbrauwen fronsen.
Van haar medestudenten op Yale tot de kiezers in Arkansas, die haar spijkerhard aanvielen omdat ze als gouverneursvrouw liever advocate bleef ‘dan thuis koekjes te bakken’, over de Republikeinen die een heksenjacht tegen haar lanceerden toen ze als first lady de gezondheidszorg trachtte te hervormen, tot het gif van Trump in 2016: Hillary’s verhaal is één aanklacht tegen vrouwonvriendelijkheid in de Amerikaanse politiek.
De ironie is dat politiek realisme deze authentieke, idealistische vrouw langzamerhand meer conformeerde. Zoals een lucide oude vriendin het formuleert. ‘Telkens als Hillary zichzelf was en afweek van het boekje, werd ze afgestraft. Maar door zich daaraan aan te passen, ging ze steeds meer overkomen als een compromis’.
Zo greep een eigenzinnig supertalent met een ‘te nemen of te laten’attitude uiteindelijk naast het allerhoogste ambt omdat broodnodige kiezers haar ‘te veel establishment’ vonden. Het is ook nooit goed, als je een vrouw bent.
Velen zien haar vandaag als een loser, maar ze had alles om een geweldige president te worden
Hillary. Donderdag om 22.30 uur op NPO 2, tot en met 23 april. Herbekijken kan op NPO Plus.