De oliezorgen van Trump
De Amerikaanse schalieolieindustrie vreest een bloedbad. Het plaatst president Trump voor een dilemma: moet hij proberen de olieprijs te verhogen? En kan hij dat?
BRUSSEL I De Amerikaanse schalieoliebedrijven zijn in paniek. Als bezetenen zijn ze het Witte Huis aan het bewerken. President Donald Trump moet al zijn gewicht in de schaal werpen om de Saudi’s op andere gedachten te brengen. In plaats van de oliekraan verder open te draaien – kroonprins Mohammed bin Salman (MBS) heeft daarvoor groen licht gegeven – moeten ze hun productie dringend beperken.
Het is een kwestie van leven of dood voor tientallen Amerikaanse schalieoliebedrijven. Ze hebben Rick Perry, Trumps voormalige minister van Energie, in de arm genomen als spreekbuis. ‘De Saudi’s overspoelen de markt met goedkope olie’, vertelde hij aan Fox News. ‘Ik zeg jullie: we staan op de rand van de instorting. Een industrie die de jongste drie, vier jaar keihard heeft gewerkt om van de VS het grootste gas en olieproducerende land ter wereld te maken en de Amerikanen betaalbare energie te geven.’
Perry was ooit gouverneur van Texas, het hart van de Amerikaanse olieindustrie. Hij weet waarover hij spreekt. Schalieolie is een relatief nieuwe tak in de oliebusiness. In plaats van olie uit ondergrondse velden op te pompen, wordt ze onder hoge druk uit rotspartijen gespoten. De techniek is niet alleen vervuilender, maar vooral duurder dan het conventionele oppompen. Om rendabel te zijn, moet de prijs van een vat ruwe olie rond de 40 dollar schommelen. Ter vergelijking: de Saudi’s kunnen produceren tegen 10 dollar per vat.
Straf voor Russen
En daar wringt al weken het schoentje. De olieprijs is ingestort. Het waren de Saudi’s die een maand geleden het vuur aan de lont staken. MBS kondigde aan dat hij vanaf april de oliekraan ging opendraaien. Daarmee wilde hij in de eerste plaats de Russen straffen. Die hadden zijn voorstel om de productie te beperken afgeslagen. Daar was MBS niet van gediend en dus moesten de Russen het in hun portemonnee voelen.
De aankondiging van MBS deed de olieprijzen meteen kelderen. Op de internationale markt werd nog 30 dollar per vat betaald. En toen moest de coronacrisis nog in volle hevigheid losbarsten.
Maar MBS trof niet zozeer de Russen, maar zijn trouwe bondgenoten uit Amerika. Veel schalieoliebedrijven dreigen uit de markt te vallen, en het zijn zeker niet alleen de kleine spelers. Vorige week vroeg Whiting Petroleum, de grootste producent van NoordDakota, via Chapter 11 bescherming aan tegen zijn schuldeisers. Analisten vrezen dat bijna 40 procent van de producenten failliet gaat als de prijs van een vat blijft schommelen rond de 30 dollar.
Sinds hij president is, roept Trump dat de Opeclanden hun productie niet mogen beperken, want goedkope olie is een zegen voor de Amerikanen. Nu moet hij hen smeken hun productie in te perken
De enige manier om de Amerikaanse schalieolie te redden, is een drastische beperking van de olieproductie. Vandaag en morgen hebben daarover twee belangrijke vergaderingen plaats. Vandaag zitten de landen van de Opec plus Rusland aan tafel, morgen buigen energieministers van de G20 zich over de kwestie.
‘Maar alles hangt af van de Saudi’s’, zegt Thijs Van de Graaf, specialist energiepolitiek aan de UGent. ‘Zij hebben alle sleutels in handen. Ze kunnen de Amerikaanse schalieindustrie de doodsteek geven en eigenlijk zouden ze dat ook het liefst van al doen. Als de Amerikaanse bedrijven de boeken moeten toedoen, is dat alleen maar goed nieuws voor Saudische olieaandeel op internationale markt.’
Doodsteek
Maar kan MBS dat zijn goede vriend Trump aandoen? Die zit zelf met een duivels dilemma. Sinds hij president is, roept hij dat de ‘monopolisten’ van de Opec hun productie niet mogen beperken, want goedkope olie is een zegen voor de Amerikaanse burger. Maar nu moet hij diezelfde Opeclanden smeken hun productie in te perken.
‘Die beperking zal er waarschijnlijk wel komen’, zegt Van de Graaf. ‘Maar ze zal nooit voldoende zijn om de Amerikaanse bedrijven te redden. Een vermindering van 10 miljoen vaten per dag, zoals Trump gevraagd heeft, is door de coronacrisis veel te weinig. Om de prijs echt op te krikken, is een vermindering van 20 miljoen vaten nodig. Maar Trump zal een reductie van 10 miljoen proberen te verkopen als een overwinning.’
Maar wat als de Saudi’s en de Russen het been stijf houden? ‘Dan kan hij nog altijd het wapen van de importtarieven bovenhalen. Alleen treft hij daar vooral de Canadezen en de Mexicanen mee, want het is hun olie die nog wordt ingevoerd.’ Dat er banen gaan sneuvelen in de Amerikaanse oliesector – goed voor 10 miljoen banen, staat vast. Die zullen vooral vallen in Republikeinse staten als Texas en NoordDakota. Voor een president die herverkozen moet worden, is dat geen goed nieuws.
De vraag is zelfs of deze crisis niet de doodsteek betekent voor de hele Amerikaanse schalieolieindustrie. Voor het Amerikaanse klimaatbeleid zou het een goede zaak zijn, want bij de techniek komt veel methaan, een zwaar broeikasgas, vrij. Maar het zou ook betekenen dat de VS hun energieonafhankelijkheid verliezen, en dat kan gevolgen hebben op het geopolitieke toneel.
Volgens Van de Graaf is het nog te vroeg om die analyse te maken. ‘Schalieoliebedrijven kunnen relatief makkelijk heropgestart worden. Die olie moet niet “gezocht’’ worden. Het is perfect geweten waar ze zit. Als de vraag naar olie opnieuw gaat boomen, kunnen de deuren snel weer open.’