Europees Hof schort controversiële rechtbank op

De tuchtkamer van het Poolse Hooggerechtshof moet worden opgeschort om ‘onherstelbare schade aan de rechtsorde van de Unie’ te voorkomen, oordeelde het Europese Hof van Justitie.

BRUSSEL I De Poolse regering moet de tuchtkamer van het Hooggerechtshof opschorten. Dat heeft het Europese Hof van Justitie gisteren beslist in een kortgedingprocedure die de Europese Commissie in januari tegen Polen had aangespannen. De tuchtkamer is belast met sanctieprocedures tegen zowel hoge rechters als — in hoger beroep — lagere rechters. Zowel de Europese Commissie als het Poolse Hooggerechtshof zelf, waarbinnen de tuchtkamer zou moeten functioneren, oordeelden dat ze niet kan worden beschouwd als een onafhankelijke of onpartijdige rechtbank.

De tuchtkamer is één puzzelstukje binnen de drastische hervormingen die regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) doorvoerde in de rechtspraak. Haar leden werden geselecteerd door de KRS, het Poolse equivalent van de Belgische Hoge Raad voor Justitie. De samenstelling van die KRS wordt op haar beurt bepaald door het door de regeringspartij gedomineerde Poolse Lagerhuis. Dat alles gebeurt in een kader waarin rechters met behulp van tuchtprocedures ‘geïntimideerd worden’ door de regering, vertelde de voorzitster van het Hooggerechtshof, Malgorzata Gersdorf eerder aan De Standaard. De regering wil via haar hervormingen de controle verwerven, aldus Gersdorf, ‘over alle vonnissen die ze belangrijk acht’.

Nadat de tuchtkamer, ondanks de uitspraken van het eigen Hooggerechtshof, was blijven voortwerken, vroeg de Commissie aan het Hof om de opschorting op te leggen. Dat verzoek werd gisteren ingewilligd. Het feit dat de onafhankelijkheid van de tuchtkamer mogelijk niet kan worden gewaarborgd, kan volgens de Europese rechters ‘ernstige en onherstelbare schade toebrengen aan de rechtsorde van de Unie’. De opschorting is een voorlopige maatregel, in afwachting van een finaal arrest. Als Polen de uitspraak van het Hof niet eerbiedigt, kan een dwangsom volgen.

Bredere confrontatie

De zaak maakt deel uit van de bredere confrontatie tussen de Commissie en de Poolse regering over de vertimmering van de Poolse rechtspraak. Ook over een maatregel waarmee de regering een grote groep rechters vervroegd op pensioen wou sturen, kreeg de Commissie al gelijk van het Hof.

Over de tuchtkamer blijft Warschau voorlopig strijdvaardig. Een Poolse regeringswoordvoerder verklaarde dat een opschorting van de tuchtkamer ‘een zeer ernstige schending van het principe van de rechterlijke vrijheid’ zou kunnen betekenen. De regering zal nu een verzoek sturen naar het Grondwettelijk Tribunaal om tussen te komen in het juridische dispuut. Dat tribunaal is een andere rechtbank die door de regeringspartij op controversiële wijze gevuld werd met eigen benoemingen.

‘De uitspraak van het Hof biedt enige geruststelling aan collega’s die achtervolgd werden door tuchtprocedures’, zegt Bruno Lietaert, raadsheer bij het Arbeidshof Gent en lid van de Belgische Hoge Raad voor Justitie. Maar er is nog een lange weg te gaan voor de onafhankelijkheid van de Poolse justitie gewaarborgd is, zegt hij. ‘De problemen zijn nog niet opgelost.’

‘De regering wil via haar hervormingen de controle verwerven over alle vonnissen die ze belangrijk acht’ MALGORZATA GERSDORF Voorzitster Hooggerechtshof

van Polen