‘Corona creëert half miljard extra armen’
De globale armoede dreigt voor het eerst in dertig jaar weer toe te nemen. Lockdowns naar westers model versterken de armoede in ontwikkelingslanden.
Het coronavirus eist niet alleen slachtoffers in de westerse landen. Ontwikkelingslanden dreigen op termijn nog harder getroffen te worden. Niet noodzakelijk vanwege het aantal coronadoden, maar door de toename van de armoede en de daaraan gekoppelde ondervoeding en slechtere gezondheidszorg. Onderzoekers van UNUWider, een academisch netwerk van de VN, maakten een berekening. Zij simuleerden een daling van het inkomen met 5, 10 en 20 procent, en de daaraan gekoppelde toename van het aantal armen wereldwijd.
Als het inkomen met 20 procent zakt, zouden er 581 miljoen extra personen onder de armoedegrens van 3,2 dollar per dag vallen. Daardoor moeten er in de wereld 2,5 miljard armen het met minder dan 3,2 dollar per dag stellen. Een vijfde inkomensverlies zou het aantal mensen onder de extreme armoedegrens van 1,9 dollar per dag (57 dollar per maand) met 420 miljoen mensen verhogen. Dat zou het totaal op wereldwijd 1,2 miljard extreme armen brengen.
Stefan Dercon, professor in de ontwikkelingseconomie aan de universiteit in Oxford, werkte niet mee aan deze studie, maar hij houdt de toename van armoede in ontwikkelingslanden nauwlettend in de gaten. ‘De wereldwijde daling van de armoede in de voorbije dertig jaar is vooral te danken aan de economische groei in die landen. Als de economie door corona sterk gaat krimpen, zakken de inkomens automatisch, bijvoorbeeld door hogere werkloosheid.’
Volgens de Vlaamse Oxfordprofessor zitten er wel veel onbekenden in dat soort berekeningen. ‘De grootste slachtoffers van de lockdowns of het stilvallen van het toerisme zijn de mensen in de informele economie. Het gaat om mensen in de grote steden met nietofficiële jobs in de horeca, winkeltjes, kraampjes, huispersoneel, ... Zij vallen zonder inkomen. Daarnaast is het onduidelijk hoe zwaar de mensen op het platteland getroffen worden. Vaak zijn het kleine boeren die grotendeels zelfvoorzienend zijn. Bij de ebolauitbraak in Sierra Leone viel dat bijvoorbeeld goed mee. Als de recessie niet lang duurt, hoeven de gevolgen niet te groot te zijn.’
Omgekeerd kunnen er volgens de professor catastrofes dreigen. ‘Bij een lange recessie is het grootste risico voor armen dat ze gedwongen de bezittingen moeten verkopen waarmee ze hun inkomen genereren, bijvoorbeeld een koe of een taxifiets. Hierdoor vallen ze voor een lange periode zonder inkomen’.
Dercon meent ook dat lockdowns zoals in het Westen geen goed idee zijn voor ontwikkelingslanden. ‘In die landen heb je een grote informele sector die niet kan rekenen op een vervangingsuitkering of een ander vangnet. Bovendien is het gezag van de overheid er veel kleiner, waardoor die lockdowns niet goed nageleefd worden en weinig effect hebben op de indijking van het virus.’ Hierdoor dreigt de lockdown het virus eerder te versterken omdat arme mensen zonder werk en inkomen vallen, en dus op voeding en medische uitgaven moeten besparen. Dat tast hun gezondheid aan en ze lopen een groter risico aan corona te sterven.
Mondmaskers maken
Volgens Dercon moet in de eerste plaats de informele sector een vangnet krijgen, waardoor die sector niet in een spiraal van extreme armoede gedwongen wordt. ‘In Azië hebben landen steeds meer aandacht voor die informele sector. In Afrika is dat vangnet er niet en het dreigt het hardst getroffen continent te worden. Medisch materiaal zoals mondmaskers of beschermingspakken vormt ook in de ontwikkelingslanden het grootste probleem. Het Westen zou hen daarbij moeten helpen, bijvoorbeeld zodat ze die ter plekke zelf kunnen maken’.
Dercon vreest ook dat westerse landen op hun budgetten voor ontwikkelingshulp gaan besparen, terwijl die landen dat geld nu net nodig hebben. Tot slot pleit hij ervoor het vaccin goedkoop in de ontwikkelingslanden beschikbaar te maken zodra het is ontwikkeld. Zo kan iedereen snel ingeënt worden. Dat helpt finaal ook het Westen bij de indijking van het virus.
‘De grootste slachtoffers van de lockdown werken in de informele economie’
STEFAN DERCON
Ontwikkelingseconoom
‘Als de recessie niet lang duurt, hoeven de gevolgen niet te groot te zijn voor zelfvoorzienende boeren’
STEFAN DERCON
Ontwikkelingseconoom