Een op de drie zorgverleners is bang, de helft is vermoeid
Zorgverleners in alle sectoren voelen de impact van de coronacrisis. Een ruime meerderheid heeft het gevoel onder druk te staan, is oververmoeid en hyperalert. Eén op de drie is ronduit bang.
BRUSSEL I In normale omstandigheden voelt slechts 5 procent van de zorgverleners zich vaak bang. Nu is dat 37 procent, of zeven keer meer. Een ruime meerderheid zegt ook ‘onder druk te staan’ (62 procent), ‘voelt zich vermoeid’ (56 procent) en ‘hyperalert’ (62 procent). Vóór de coronacrisis was dat drie keer minder.
De cijfers komen uit de eerste barometer van het consortium ZorgSamen, een initiatief van ZorgnetIcuro in samenwerking met psychologen, psychiaters, de universiteiten, het Rode Kruis en andere verenigingen die zich bekommeren om het psychisch welzijn van zorgverleners. Bijna 3.000 zorgverleners vulden de online enquête in: verpleegkundigen, artsen, paramedici, zorgkundigen, opvoeders, managers en logistiek en technisch personeel.
‘Toen de covid19afdelingen opgestart werden, hoorden we vooral bij de verpleegkundigen en de artsen die daar gingen werken, angst: je kent de procedure nog niet goed, je vraagt je af of je alles goed doet, het is beklemmend om de hele dag in zo’n pak te zitten’, zegt professor Kris Vanhaecht (LIGBKU Leuven), die de resultaten analyseerde. ‘De ziekenhuizen hebben daar goed op ingespeeld door in stille ruimtes te voorzien, waar de medewerkers tussendoor of aan het eind van de dag even konden bekomen.’
Vooral woonzorgcentra
‘Bij de meting van vorig weekend stelden we echter een toename van de angstgevoelens vast, in gelijke mate verspreid over de hele zorgsector. Als we nu zouden testen, zou er misschien nog meer angst zijn in de woonzorgcentra. De angstgevoelens zijn daar tweeerlei: men is bang om zelf besmet te raken, maar ook om de besmetting binnen te brengen. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld de schoonmaakploegen.’
Ook hyperalertheid is een negatief gevoel. ‘Het kan kortstondig positief zijn, omdat je dan twee keer nadenkt over wat je doet’, zegt Vanhaecht. ‘Maar op de lange duur is het niet gezond om je aldoor af te vragen of je niet iets fout aan het doen bent. Het staat nu al vast dat deze crisis in de zorg lang zal duren. Als het ergste van corona voorbij is, begint het opnieuw: dan komen alle mensen die de nietnoodzakelijke zorg uitgesteld hebben.’
De weerslag op het professionele functioneren is al even frappant. Onder normale omstandigheden rapporteert 10 procent van de Vlaamse zorgverleners dat ze vaak twijfelen aan hun kennis en kunde, en denkt 7 procent er vaak aan om te stoppen met hun job. Begin april was dat respectievelijk 26 procent en 15 procent.
Voorlopig hebben de meeste zorgverleners nog geen behoefte aan ondersteuning door een psycholoog of therapeut. Ze krijgen veel sociale steun van hun partner (81,3 procent), van hun collega’s (80,4 procent) en van vrienden buiten de organisatie (73,2 procent). In de woonzorgcentra is de nood aan professionele psychologische ondersteuning het grootst: bijna een kwart van de medewerkers daar wil dat wel, maar kreeg het nog niet.
Gesprek met de chef
In de helft van alle voorzieningen, over de sectoren heen, vangt de directe leidinggevende veel op. In een op de drie gevallen was er wel een gesprek met de leidinggevende, maar dat voldeed niet. ‘Aan de ene kant mogen we de veerkracht van de zorgverleners niet onderschatten: ze vinden vaak steun bij elkaar en bij hun naasten’, zegt Vanhaecht. ‘Helaas zien we ook dat de steun door de leidinggevende nog beter kan en dat ze vaak te lang wachten om hulp in te roepen. Daar rust, zeker bij artsen, nog een taboe op. We moeten hier echt op inzetten.’
Dat zegt ook Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder van ZorgnetIcuro: ‘Wie nu in de zorgsector werkt, geef zich meer dan 100 procent. Een wit laken en dagelijks applaus zijn mooie uitingen van maatschappelijke waardering, maar de mentale zorg voor wie zorgt, moet verder gaan.’
Het Consortium plaatst daarom vuistregels en goede voorbeelden op zijn website. Er komen ook webinars over motiverend leidinggeven, en andere tips. De barometer wordt om de maand herhaald. Cloet neemt de bevindingen mee naar de Vlaamse taskforce voor de zorgsector.
www.dezorgsamen.be ‘Op de lange duur is het niet gezond om je aldoor af te vragen
‘Zorgkundigen wachten lang om hulp in te roepen. Zeker bij artsen rust daar nog een taboe op’ KRIS VANHAECHT
Leuvens Instituut voor Gezondheidszorgbeleid