Een alternatieve tijdlijn
De nieuwe HBOserie The plot against America speelt zich af in een alternatieve tijdlijn waarin de VS in 1940 een fascistisch gezinde president krijgt. Ik heb nog geen tijd gevonden die reeks te bekijken, omdat wij vorige maand ook een alternatieve tijdlijn zijn ingeslagen: een tijdlijn waarbij ik thuis opgesloten zit met een driejarige kleuter. In deze tijdlijn heeft het nieu we coronavirus ons hectische leventje en onze gemondialiseerde economie een halt toegeroepen. Met ingrijpende gevolgen, dat kan niet anders.
Al weken zijn we voor onze contac ten met vrienden en collega’s volledig afhankelijk van technologie. Dat verandert onze verhouding met die tech nologie ingrijpend: we staan er plots positiever tegenover. Sociale netwerken zijn weer een plek om te keuvelen met vrienden en zelfs om mee te doen aan idiote challenges (ik dacht echt dat we die al vijf jaar achter ons hadden gelaten). Zelfs Twitter lijkt zijn jeugdige onschuld wat te hervinden: ik meen er minder zure oprispingen te zien maar meer humor, meer schouderklopjes en meer constructieve uitwisseling van ideeën. Voor de jongsten is het smartphonescherm nu de enige manier om hun grootouders te zien, en dat is voor hun ouders een van de excuses om hun obsessie met de ‘schermtijd’ van hun kinderen los te laten. 25 jaar geleden opende het internet een nieuw venster op de wereld. Momenteel is dat heel even ons énige venster. Daar blijft zeker iets van hangen.
Misschien gaan we smartphones, sociale netwerken en het hele internet plots weer wat positiever inschat ten. Maar ik vrees het omgekeerde voor een aantal meer recente ontwikkelingen. De zogenoemde ‘deeleconomie’ zal in het postlockdowntijdperk minder sympathiek aanvoelen. Het delen van elkaars appartement of auto lijkt nu riskant. En wie afhanke lijk is van de deeleconomie, moet het in de komende woelige economische wateren stellen zonder, of met een heel gammel reddingsbootje. (Want nee: ‘deeleconomie’ betekent níét dat de ceo’s in Silicon Valley hun miljarden gaan delen met werkloze Uberchauffeurs.)
En wat gebeurt er met onze privacy? Gaan we, uit schrik voor een virus, big brother binnenlaten in ons leven? Ik hoorde de afgelopen weken veel oprechte bezorgdheid over de apps waarmee men wil opvolgen wie er in contact komt met besmette mensen. Die bezorgdheid lijkt voorlopig overdreven. Het is technisch echt wel mogelijk om zo’n app te ont wikkelen die onze privacy respecteert. Europa hoeft de verworvenheden van de GDPRprivacybescherming niet overboord te gooien, en zal dat ook niet zomaar doen. (En de rest van de wereld? Dat is een ander verhaal).
Het wordt ook een keerpunt voor de massamedia. De streamingoorlog was nog maar net ten volle losgebarsten. Netflix en Disney profiteren natuurlijk van de lockdown: zij waren er helemaal klaar voor. Deze week kwam daar plots een nieuwkomer bij: het merkwaardige Quibi. Allemaal video’s van vijf tot tien minuten lang, met veel reality en true crime. Diame traal het tegenovergestelde van Netflix. Ik geloof niet dat het een succes wordt, maar Quibi bewijst wel dat Netflix niet het enige model hoeft te zijn.
Maar wat als lineaire televisie nu eens de grote winnaar wordt van de lockdown? De hoge kijkcijfers zijn een tijdelijk fenomeen, maar de jongste dagen zagen we iets wat misschien duurzamer is: een verfrissende experimenteerdrift. Getalenteerde tvmakers zijn plots verplicht om alles helemaal anders te doen – zonder publiek of cameraman in de studio, en zelfs zonder studio. Dat zag je het eerst in de VS, waar men een lange traditie heeft van latenightshows. Die moesten van de ene dag op de andere tientallen jaren saaie routine van zich afgooien. De talkshowpresentators nodigen nu het publiek letterlijk uit tot in hun huiskamer, met precies dezelfde technieken als die waar jonge vloggers op Youtube mee werken. Een fascinerende kruisbestuiving.
Bij ons zien we het bijvoorbeeld gebeuren in De ideale wereld. En in die hoogst onderhoudende virtuele Ronde van Vlaanderen van afgelopen zondag. Televisie toont ons nieuwe, heel directe, heel persoonlijke dingen die weinig geld kosten. Benieuwd of ze dat over enkele weken allemaal weer overboord gaan kieperen.
Al weken zijn we voor onze contacten met vrienden en collega’s vrijwel volledig afhankelijk van technologie.