Regen doet Tsjernobyl opgelucht ademhalen
De bosbrand in de buurt van de ontplofte kernreactor in Tsjernobyl is volgens de Oekraïense overheid onder controle.
Het heeft geregend in Tsjernobyl en dat is goed nieuws. De neerslag van gisteren heeft de meer dan driehonderd brandweermannen geholpen om het vuur onder controle te krijgen dat sinds 4 april in de buurt van de ontplofte kerncentrale woedde. Uit het eerste onderzoek blijkt dat de brand is aangestoken. Felle winden duwden het vuur snel voort over grote oppervlakten. Volgens het Oekraïense milieuagentschap is de brand op de meeste plaatsen geblust en zou alleen de bosgrond nog smeulen.
Toch blijft Greenpeace op zijn hoede. Volgens de website van de Russische afdeling van de milieuorganisatie staat of stond een gebied van 47.000 hectare in brand. Dat is veel meer dan de 3.000 hectare waarover de Oekraïense overheid op 10 april sprak. ‘Dit is de grootste brand in het gebied sinds de kernramp van 1986’, zegt Rashid Alimov, de kernenergiespecialist van Greenpeace Rusland aan de telefoon. ‘Ik weet niet of er voldoende regen is gevallen en ik kan de informatie niet op recente satellietbeelden controleren, want er hangen wolken boven het gebied. Ik hoop dat de branden niet opnieuw opflakkeren.’
Alarmbellen
Als er brand uitbreekt in Tsjernobyl, dan gaan de alarmbellen rinkelen. Nadat daar op 26 april 1986 een kernreactor was ontploft, is een gebied van 2.600 vierkante kilometer – de zogenaamde vervreemdingszone – tot een nogozone uitgeroepen omdat de radioactiviteit er te hoog was. De inwoners van dat gebied die de kernramp hebben overleefd, moesten verhuizen omdat de hele omgeving besmet was. ‘De bomen en de planten die na de kernramp opnieuw de kop opstaken, bevatten radioactiviteit. Door de branden komen deze radioactieve deeltjes in de lucht en worden ze verspreid’, zegt Alimov.
Even werd gevreesd dat het vuur de sarcofaag zou bereiken die in 2016 boven de ontplofte kernreactor was geplaatst. Volgens een lokale gids die tot voor de brand kernramptoeristen in het gebied rondleidde, was het vuur maandag tot op een kilometer van de sarcofaag genaderd. Brandweermannen hebben in allerijl greppels aangelegd om te beletten dat de brand nog dichter bij de sarcofaag zou raken. Dat omhulsel beschermt de zwaar radioactieve resten van de kernreactor, maar de brandweer wilde het zekere voor het onzekere nemen.
Helse klus
Het is voor de brandweermannen een helse klus. Niet alleen moeten zij zich in een bos begeven waar het enorm warm is, maar zij zijn bovendien de eersten die zich in het radioactieve gebied wagen. Met een geigerteller kunnen ze meten of de plek waar ze blussen voldoende veilig is.
Volgens de Oekraïense overheid geven de gevolgen van de brand in de radioactieve bossen geen reden tot alarm. Het agentschap dat instaat voor het beheer van de ‘vervreemdingszone’, deelt mee dat de brandweermannen tot maximaal 15 uur ter plekke kunnen blijven om geen overdosis radioactiviteit binnen te krijgen.
In Mol zijn de medewerkers van het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK CEN), die de brand op de voet volgen, er tamelijk gerust op. ‘De radioactiviteit die er heerst, kan je niet vergelijken met de hoge dosissen die onmiddellijk na het ongeval vrijkwamen’, zegt nucleair fysicus Johan Camps. Hij verwacht niet dat er de komende jaren veel meer kanker zal worden vastgesteld bij de bewoners van het gebied, omdat de dosissen radioactieve Cesium137 relatief klein zijn.
Geruststellend
Kiev ligt op 125 kilometer van Tsjernobyl en daar werd tussen vrijdag en zaterdag de hoogste waarde van alle meetstations opgetekend. Volgens de medewerkers van het SCK was die uitslag geruststellend. ‘In Kiev werd 700 microbecquerel per kubieke me
‘De radioactiviteit die er heerst, kun je niet vergelijken met de dosissen die vrijkwamen onmiddellijk na het ongeval’
JOHAN CAMPS
Nucleair fysicus Studiecentrum voor Kernenergie
‘Dit is de grootste brand in het gebied sinds de kernramp in 1986’
RASHID ALIMOV
Greenpeace Rusland
ter lucht geregistreerd. Bij inademing geeft dat nog altijd minder dan 10.000 keer de natuurlijke radioactiviteit die altijd in het menselijk lichaam aanwezig is’, zegt Camps.
De komende dagen en weken zal duidelijk worden hoe groot de impact van de brand is. Alles hangt ervan af hoe zwaar gecontamineerd de plekken zijn waar het vuur heeft gewoed en hoe de wind de radioactieve onderdeeltjes zal verspreiden. ‘Maar de straling door radioactief materiaal van zo’n grote afstand zal klein zijn.’