Op weg naar een ander soort
Achter onze groeiende honger naar een normaal leven schuilt voor experts een aartsmoeilijke opdracht. De exitstrategie uit de coronapandemie is volgens sommigen de uitdaging van de eeuw.
Ooit verdwijnen de politielintjes en zal er meer volk op de metro zitten, maar België kiest voor een
BRUSSEL I Wie gisteren bij aanvang van de Nationale Veiligheidsraad hoopte op meer perspectief, bijvoorbeeld rond de heropening van scholen, moest die hoop na afloop alweer met een week verlengen. Dan vindt nieuw overleg plaats. ‘Een exit organiseren is moeilijker dan een lockdown aankondigen’, zei premier Sophie Wilmès (MR) daarover tijdens de persconferentie.
België is niet het enige land dat zijn tijd neemt. In de wereldwijde zoektocht naar de best mogelijke exitstrategie uit deze pandemie circuleren verschillende scenario’s: een alternerende lockdown bijvoorbeeld, waarbij de helft van de bevolking een week op actief staat, terwijl de andere helft in quarantaine verblijft – vergelijk het met beurtelings parkeren. Een intermittent lockdown, waarbij we langere periodes van algehele lockdown afwisselen met korte periodes van activiteit. Selectieve quarantaine, waarbij risicogroepen gevraagd wordt om zich langer aan de beschermende maatregelen te houden. Of de gefaseerde exit, waarbij de samenleving stap voor stap ontsloten wordt. Ondanks de grote variatie is de doelstelling bij alle strategieën dezelfde: een nieuwe, mogelijk hevigere, piek vermijden en tijd winnen.
Buffer
‘Een exitstrategie is een kwestie van evenwicht’, zegt epidemioloog Pierre Van Damme (Universiteit Antwerpen). ‘Al die verschillende scenario’s wijzen op de zoektocht naar dat evenwicht. Dat is in de praktijk niet makkelijk: het is voor elk land anders en bovendien ken je pas over twee à drie weken het effect van je beslissingen.’
Toch kunnen we voor België nu al strategieën zoals alternerende en intermittent lockdown schrappen, zegt Van Damme. ‘Het jojoeffect van wel en geen quarantaine is psychologisch bijzonder zwaar. Daarom zal ons land kiezen voor een gefaseerde exit, waarbij het effect van elke versoepeling op de cijfers goed gemonitord wordt.’ Die ‘gefaseerde en gemonitorde’ boodschap leek premier Wilmès tijdens de persconferentie alvast te bevestigen.
Betekent dit dan dat een versoepeling wordt teruggedraaid zodra het aantal ziekenhuisopnames opnieuw stijgt? ‘We hebben wel wat buffer binnen onze gezondheidszorg’, aldus Van Damme. ‘Ik denk niet dat we in dat geval alles meteen moeten terugdraaien, wel dat we bij elke evolutie inschatten hoeveel we van die buffer willen en waarbij het effect van elke versoepeling op de cijfers goed gemonitord kunnen opgeven.’
Ideale omstandigheden
Net omdat meer landen inmiddels hun exitstrategie vormgeven, haastte de Wereldgezondheidsorganisatie zich gisteren om daarover zes richtlijnen te formuleren (zie kader). JeanPhilippe Platteau noemt die niet realistisch. Hij is ontwikkelingseconoom aan de Universiteit van Namen en coauteur van een opmerkelijk artikel in het vaktijdschrift Nature Medicine: daarin stellen vijf experts, onder wie virologen, dat de mondiale coronaexit weleens de uitdaging van de eeuw zou kunnen zijn.
‘De WHOvoorwaarden zijn duidelijk opgesteld door biologen’, vindt Platteau. ‘Het is normaal dat de sterftecijfers ons bang maken, maar we moeten ons stilaan meer zorgen maken over de collateral damage: slachtoffers van familiale spanningen, overlijdens door uitgestelde zorg en de deaths of despair, mensen die uit het leven stappen. Want de grootste schok zal na de pandemie volgen: de impact op onze economie. Willen we dan niet, zoals de WHO vooropstelt, “alle risico’s op sterfgevallen minimaliseren”? Uiteraard, maar voor een exit kunnen we niet wachten op de ideale omstandigheden.’
België scoort op dit moment alvast niet bepaald goed op de zes voorwaarden. ‘De WHO formuleert terechte opmerkingen, maar die realiseer je niet in 24 uur’, zegt
‘Na 3 mei zullen we waarschijnlijk minder in een open gevangenis leven, maar het normale leven? Daarvoor zullen nog te veel maatregelen van kracht zijn’
PIERRE VAN DAMME Epidemioloog UAntwerpen
‘Het is niet te vroeg om over een exitstrategie te spreken, wel om die in de praktijk te brengen’
ERIKA VLIEGHE
UZ Antwerpen