‘Ze hebben niet aan onze gezondheid, maar aan hun centen gedacht’
De Belgische skiërs die een klacht indienden tegen Tirol
BRUSSEL I Er klinkt een lelijke hoest door de telefoon. ‘Sorry, maar ik ben er nog altijd niet helemaal door’, zegt Trude Coesemans (53). Donderdag moest ze nog even terug naar het ziekenhuis om een scan van haar longen te laten nemen. ‘Een routinecontrole, dat doen ze met iedereen die gehospitaliseerd geweest is voor covid19’. Trude lag negen dagen in het ziekenhuis, drie daarvan zijn een zwart gat.
Het gezin Coesemans was deze winter, naar jaarlijkse gewoonte naar Ischgl getrokken om te skiën. Dat doen ze al 25 jaar. Trudes man had enkele dagen voor hun vertrek nog naar de website gekeken en het hotel opgebeld. In het naburige NoordItalië had het nieuwe coronavirus al lelijk huisgehouden, en ze wilden toch even checken of in Tirol alles oké was. Op de website stond niets, de hotelmanager verzekerde hen dat ze ‘coronavrij’ waren.
*
In die periode trekt IJsland aan de alarmbel. Nadat vijftien skiërs ziek uit Ischgl naar huis gekomen zijn, zet de IJslandse overheid Ischgl op de lijst van risicogebieden. De namen van de IJslandse covid19patiënten worden aan Tirol overgemaakt. Volgens Tirol raakten ze besmet in het vliegtuig van Icelandair.
*
Valerie Notte (35) ging in diezelfde week met haar vriendin naar Ischgl. ‘We beseften op dat moment niet dat het virus al daar geraakt was. In de media deed iedereen alsof het een griepje was.’ Toen ze thuiskwam, werd Valerie ziek. De groep van twaalf Belgen met wie ze in Ischgl had opgetrokken, ook. Drie zijn positief getest, een is in het ziekenhuis beland.
De zon scheen
De meeste Belgen met wie De Standaard sprak, arriveerden op zaterdag 7maart. Friso den Boer (42) was met een groep van elf vertrokken. ‘Ik wist dat NoordItalië toen al in de touwen lag, en ik dacht nog even dat de gebieden in vogelvlucht niet zover uit elkaar liggen. Enkele Italianen zouden het virus zo kunnen binnenbrengen. Maar ik rekende erop dat Ischgl zijn verantwoordelijkheid zou nemen, als de besmetting tot daar geraakt was. Op de website van Ischgl stond trouwens alleen dat de zon er scheen.’ Hij lacht. ‘De zon schijnt altijd in Ischgl.’
*
Die zaterdag meldt Ischgl zijn eerste coronabesmetting: de Duitse barman van de populaire aprèsskibar ‘Kitzloch’. De Tiroler gezondheidsdienst acht het op dat moment weinig waarschijnlijk dat hij anderen heeft aangestoken. Op maandag 9 maart raakt bekend dat de barman vijftien mensen in zijn omgeving heeft besmet. *
Erwin Huyghe (62) was eerst naar NoordItalië vertrokken om te skiën. Maar toen dat gebied na drie dagen in lockdown ging, beslisten de vrienden om op dinsdagochtend naar Oostenrijk te rijden. ‘We zullen niemand vertellen dat we uit Italië komen’, hadden ze afgesproken, omdat ze vreesden dat ze in Oostenrijk niet welkom waren. ‘Je bent in vakantiestemming en dan denk je niet genoeg na. Je let niet meer op de alarmsignalen’, zegt Erwin nu. In Sölden, op 91 kilometer van Ischgl, vonden ze een hotel dat plaats had voor tien skiërs.
*
Diezelfde dag beslist Tirol om alle aprèsskibars te sluiten. Dinsdagavond rond zes uur wordt dat aan de skiërs meegedeeld. ‘Sluiting wegens de maatregelen tegen corona’, klinkt het. Woensdagavond zijn alle aprèsskibars dicht.
*
‘Zijn ze nu zot geworden, wat gebeurt hier?’ vroeg Jan (42) (een schuilnaam, hij wil liever niet met zijn echte naam in de krant komen). Hij was net die ochtend voor een shortskivakantie in Ischgl gearriveerd. Jan vond het vreemd dat je in een bar aan de skipiste geen borrel meer kon krijgen, maar wel nog eten kon bestellen. Hij trok met zijn vrienden naar een café in het dorp, waar alle restaurants nog vol zaten. Een week later waren ze allemaal ziek.
Erwin Huyge werd drie weken geleden door corona geveld. ‘Ik ben ervan overtuigd dat ik het virus in de Oostenrijkse skiliften heb opgelopen', zegt hij. ‘In tegenstelling tot in Italië liggen de dorpen in Oostenrijk in de valleien en moet je in grote liftbakken naar de hoger gelegen skipistes. Die bakken zit propvol skiërs die schouder aan schouder staan.’
Trude Coesemans denkt dat ze al op de eerste avond van haar skivakantie werd besmet. Ze voelde zich al doodziek toen de aprèsskibars hun deuren moesten sluiten. Op donderdag vertrok ze zwaar ziek naar huis. Haar zoon en enkele anderen, die in Duitsland wonen, lieten zich onmiddellijk testen. Positief. Uiteindelijk bleken alle vijftien leden van het gezelschap besmet met het nieuwe coronavirus.
*
De dag van Trudes vertrek kondigt Tirol aan dat het skiseizoen ten einde is. Toch duurt het nog enkele dagen voor alle skiliften bene
‘Ze zijn in paniek geraakt. Plots stond de eigenaar van ons appartement aan de deur. We moesten onmiddellijk vertrekken’
JAN
Belgische skiër
den blijven.
*
‘Je merkte dat ze improviseerden. Zo mocht plots nog maar de helft van het aantal skiërs in de liften, of vond men dat in een restaurant niet meer dan honderd mensen binnen mochten. Maar dat was onmogelijk te tellen’, herinnert Jan zich.
*
Op vrijdag roept de Oostenrijkse regering Ischgl en het Paznauntal uit tot risicogebied, de quarantainemaatregelen worden strenger. De skiërs moeten vertrekken. De hoteleigenaars geven hen een papiertje waarop staat dat ze rechtstreeks naar huis moeten rijden en onderweg niet onnodig mogen stoppen.
*
Onlangs toonde de Oostenrijkse televisie een grafiek op basis van telecomgegevens, die toonde hoe het virus zich op vrijdag 13 maart in heel Europa heeft verspreid. Het trok in ijltempo naar Berlijn, Hamburg, Keulen, Frankfurt, Londen, Birmingham, Manchester, Oslo en Helsinki. Het reisde ook mee naar België en Nederland.
Paniek
‘Ze zijn in paniek geraakt’, zegt Jan. ‘Plots stond de eigenaar van ons appartement aan de deur. We moesten onmiddellijk vertrekken. Aan de OostenrijksDuitse grens hebben we zes uur in de file gestaan. Sommigen onder ons hebben onderweg een hotel gezocht om te overnachten. Toen ik thuiskwam, ben ik onmiddellijk naar de supermarkt gegaan. Wie weet
hoeveel mensen ik nog heb besmet?’
Friso den Boer voelde die vrijdag dat er iets niet pluis was. ‘Onderweg naar huis, zei ik in de auto: “Wees maar zeker dat we gepakt zijn”. Hij is ervan overtuigd dat de Tiroolse overheid informatie achtergehouden heeft. ‘De beslissing om de aprèsskibars te sluiten, neem je niet het ene op het andere moment.’ Hij is bijzonder misnoegd over de manier waarop Ischgl, en bij uitbreiding Tirol, de coronabesmetting heeft geminimaliseerd. ‘Ik verwacht van de verantwoordelijken van een skigebied waar miljoenen euro’s worden verdiend, dat ze het beste met hun klanten voorhebben. Maar ik denk dat ze niet aan onze gezondheid, maar aan hun centen gedacht hebben.’ Den Boer prijst zich gelukkig dat hij zijn ouders, die een week op de kinderen gepast hadden, gevraagd heeft om ze aan de oprit af te zetten. ‘Mijn vader is in de zeventig. Ik zou hem besmet kunnen hebben en dat had wel eens slecht kunnen aflopen.’
Erwin Huyghe is boos omdat de Tiroolse overheid geen alarmsignalen gegeven heeft. ‘Hadden ze duidelijk gecommuniceerd en richtlijnen gegeven, dan hadden wij ons daar heus wel aan gehouden. Maar er is ons niets gezegd.’
Jan vindt het schandalig dat een lokale overheid zo met de gezondheid van de burgers heeft gespeeld. ‘Hier zijn zware blunders gemaakt.’
Valerie Notte ergert zich eraan dat Ischgl de zwartepiet krijgt toegeschoven. Het was toen nog voor iederéén een ‘griepje’ zegt ze. ‘Op dat moment werd in Liverpool nog een voetbalmatch gespeeld en konden betogers in Madrid nog een massademonstratie houden. Ik begrijp niet waarom Ischgl nu met de vinger wordt gewezen. Het is toch best mogelijk dat anderen, skiërs uit Spanje bijvoorbeeld, het virus binnengebracht hebben?’ Zij vindt dat de mensen die in de fout zijn gegaan, hogerop gezocht moeten worden. ‘De Europese Unie had duidelijker moeten communiceren wat de gevaren waren. Overal in Europa hadden de skipistes gesloten moeten worden.’ De meeste skiërs met wie De
Standaard sprak, hebben zich aangesloten bij de groepsklacht die de Oostenrijkse gebruikersorganisatie VSV heeft ingediend tegen de Tiroolse autoriteiten. Het gaat hen niet om de schadevergoeding, ze willen dat de waarheid aan het licht komt als zou blijken dat de Tiroolse of Oostenrijkse autoriteiten bewust informatie achterhielden.
38 op intensieve zorg
Vrijdag hadden 4.542 skiërs zich aangemeld bij de VSV, onder wie 109 Belgen. Volgens de organisatie zijn van de skiërs uit Tirol ondertussen drie mensen gestorven, 38 liggen op de afdeling intensieve zorg en 108 in een gewoon ziekenhuisbed.
Valerie Notte is de enige die volgend jaar misschien weer in Ischgl gaat skiën. Friso den Boer krijgt buikpijn als hij aan Ischgl denkt. Trude Coesemans wil volgende winter naar de zon.
‘Op de website van Ischgl stond alleen dat de zon er scheen.
Nu, de zon schijnt altíjd in Ischgl’
FRISO DEN BOER
Belgische skiër