ANALYSE Iedereen bevoegd, niemand verantwoordelijk
Het fiasco rond het bezoek in de woonzorgcentra roept de vraag op of de Belgische overheid met haar veelvoud aan ministers, experts en adviseurs wel in staat is om ons veilig uit de crisis te loodsen.
BRUSSEL I Woensdag vergader den de acht ministers van Volks gezondheid die België telt om ein delijk knopen door te hakken rond een aantal urgente dossiers, zoals de ondersteuning van de woonzorgcentra door ziekenhui zen. Voor de gelegenheid werd een negende stoel bijgeschoven voor federaal minister Philippe De Backer (Open VLD), die zich buigt over het medisch materiaal.
Het akkoord dat voorlag, werd eerst doorgesproken met de ver schillende overheden, Defensie en de ziekenhuis en zorgkoepels bin nen het Comité Hospitals & Trans port Surge Capacity. Dat rappor teert op zijn beurt aan de onlangs opgerichte Risk Management Group (RMG), met daarin even eens de federale en gewestelijke ge zondheidsautoriteiten. Die RMG wordt bijgestaan door een nieuw bakken Risk Assessment Group (RAG), een expertengroep voorge zeten door het wetenschappelijk expertisecentrum Sciensano.
Als u nu al de weg kwijt bent, volgt er slecht nieuws. De ge noemde organen zijn lang niet de enige taskforces, commissies, ad viescomités en overlegstructuren die zich boven op en naast de al bestaande versnipperde politieke structuur buigen over de corona crisis. Zo maakte België deze week kennis met de Cel Evalutie (Cel eval), een van de tien (!) onder steunende beleidscellen van de Nationale Veiligheidsraad, met daarin alweer het hoger vermelde Sciensano, de regionale adminis traties Volksgezondheid én de Ho ge Gezondheidsraad. Adviseren op hun beurt de Celeval: de RMG en RAG van hierboven.
Zwartepiet
Binnen dat raderwerk ont stond het intussen beruchte ad vies dat individueel bezoek in de woonzorgcentra ‘mogelijk moet worden’, waarop het prompt goed gekeurd werd tijdens de Veilig heidsraad van woensdagavond, met alle gevolgen van dien. Met een ging de zwartepiet vrolijk rond (DS 17 april).
Het fiasco legde pijnlijk bloot hoe zo’n kluwen niet bepaald ge schikt is voor een gedegen besluit vorming. Noch de Celeval, noch de ministers en hun kabinetten deden de moeite om de zorgkoepels te consulteren. Iedereen ging ervan uit dat die ergens onderweg wel gehoord zouden zijn.
De vraag is nu hoe dit soort vergissingen vermeden kan worden in de voorbereiding van de exit uit de lockdown, volgens experts de ‘uitdaging van de eeuw’. Maar ook daar is het risico op ‘iedereen bevoegd, niemand verantwoordelijk’ groot. De eerste beslissing die de federale regering nam, was alweer de oprichting van een nieuw adviesorgaan: de Groep Experts belast met de ExitStrategie (GEES), een tienkoppig bont gezelschap (DS 7 april). Daarin ook de gouverneur van de Nationale Bank, Pierre Wunsch, die ook de Economic Risk Management Group (ERMG) voorzit, nog een andere bijenkorf die focust op de economische relance.
Veelkoppig monster
Bij gebrek aan parlementaire meerderheid en een gedragen visie tussen alle steunende partijen, rekent de regeringWilmès op al die adviesclubs om de richting aan te geven, om zo lastige ideologische debatten te vermijden. Maar hoe kan dat ooit werken? VBOtopman Pieter Timmermans stelde in deze krant al de vraag of zo’n veelkoppig monster daadkrachtig kan optreden. Tegelijk leeft nu al de frustratie, onder andere bij Groen en sommige menswetenschappers (zie blz. 8), dat de samenstelling van die groepen te eng is. Ze is op zich al ideologisch gekleurd, want van klimaat en armoedeexperten of ethici is geen spoor, laat staan dat de burger inspraak heeft. De kans dat Groen en de NVA een fundamenteel andere visie hebben op de exitstrategie, is groot. Premier Sophie Wilmès (MR) staat, met al haar volmachten, tussen al die vuren.
Een aantal virologen, zoals Marc Van Ranst, vult dat politieke vacuüm op door in de media voorafnames te doen op de te nemen beslissingen. En kustburgemeester Bart Tommelein (Open VLD) en Vlaams minister Ben Weyts (NVA) doen intussen al aan aankondigingspolitiek. Het draagt allemaal bij tot de verwarring over wat er nu wel of niet beslist is.
Zolang met name de federale regering niet duidelijk aangeeft wat ze nu precies verwacht van al die adviesorganen en zelf de richting aangeeft, gaan anderen dat voor haar doen. Elke bijenkast heeft een koningin zonder wie het gezoem doelloos is. De tijd dringt. Verschillende wetenschappers riepen Wilmès vrijdag op om de voedselzekerheid niet uit het oog te verliezen bij de exitstrategie. Hun voorstel? U raadt het al: de oprichting van een interfederale taskforce voedselzekerheid.
De regeringWilmès rekent op een rist adviesorganen voor richting, om zo lastige ideologische debatten te vermijden. Maar hoe kan dat ooit werken?