Mag Big Brother op onze smartphone?
Er staan ons moeilijke en ingrijpende keuzes te wachten, als we weer uit ons kot willen gera ken. Een belangrijke heeft te maken met de afweging tussen de veiligheid van iedereen en onze persoonlijke privacy.
Concreet: wat gaan we straks op onze smartphone installeren? België en Europa bestuderen momenteel apps die registreren bij welke personen we in de buurt komen. Als iemand besmet blijkt met het coronavirus, kunnen mensen die in de buurt waren snel worden gewaarschuwd.
Heel wat epidemiologen vinden zulke apps absoluut noodzakelijk als we relatief snel weer naar buiten willen. Maar sommige landen grijpen nu al met verdacht grote gretigheid naar apps die de overheid bijzonder veel inzage geven in het gaan en staan van hun bevolking. Alsof ze al jaren op deze gelegenheid zaten te wachten.
Wat we nu dringend – maar dan echt dringend – nodig hebben, is een open en eerlijk debat over contact tracingapps. Welke informatie gaan we vergaren? Waar en hoe wordt die bewaard, en wie heeft daar toegang toe? Nog twee cruciale vragen: is het installeren van die apps vrijwillig? En zijn we zeker dat we de privacy die we nu afgeven (om eindelijk buiten te mogen!) straks onmiddellijk en volledig terugkrijgen, zodra het gevaar geweken is?
Helaas wordt dat debat amper gevoerd. Ik zie alleen voor en tegenstanders die op Twitter tegen elkaar schreeuwen. Maar omdat niemand weet wat voor app er nu precies zal worden voorgesteld, is het een dovemansgesprek.
Nochtans kan het simpel zijn. Er is een erg slim idee opgedoken: contact tracing via de bluetoothantenne van je smartphone. Je toestel stuurt de hele dag via bluetooth een signaal uit, dat door andere smartphones in de buurt (tot op enkele meters) kan worden opgevangen. Op die manier kunnen anonieme sleutels worden uitgewisseld. Niemand registreert waar je gaat, alleen je eigen smartphone weet bij wie je in de buurt was. Maar als je morgen het bericht krijgt dat je besmet bent met het coronavirus, dan kan iedereen die bij je in de buurt was een waarschuwing krijgen.
Privacyexperts vinden dat een verdedigbaar compromis. Bij de epidemiologen en virologen hoor je de vrees dat het onvoldoende is. Het bluetoothsignaal is in elk geval niet precies genoeg om te weten of er echt besmettingsgevaar was – het is geen perfecte oplossing.
Het idee kreeg vorige week wel de actieve steun van Apple en Google. Zij gaan de nodige technologie inbouwen in de iPhone en in Androidsmartphones. Dat had de discussie kunnen beslechten: als die twee reuzen, met hun duizenden topontwikkelaars, eraan meewerken, wie gaat dan beweren dat het niet kan werken? Maar de betrokkenheid van ‘big tech’ wordt nu ook gebruikt om het hele plan verdacht te maken. Google heeft tenslotte geen schitterende reputatie wat betreft privacy. Krijgt het straks nog meer gegevens over ons waar het munt uit kan slaan? En, erger: speelt het hier onder één hoedje met autoritaire regimes om een spionagesysteem in te bouwen in elke Androidsmartphone?
Die laatste vrees is meer een complottheorie dan een echte analyse. Maar de situatie is minstens dubbelzinnig. Google en Apple maken het nu makkelijker voor een app die, al bij al, vrij omzichtig omspringt met onze privacy. Maar de precieze invulling laten ze over aan de overheid. Als een bepaald land beslist om deze minimale coronaoplossing uit te breiden met extra informatie – bijvoorbeeld je exacte locatie – dan gaan de twee bedrijven zich daar niet mee bemoeien. En wat Apple en Google hier in hun smartphones inbouwen, kán wel degelijk misbruikt worden in een heuse ‘big brother’app waarmee ook misdadigers of dissidenten worden opgespoord. Het is jammer dat Apple of Google dat niet willen of kunnen uitsluiten.
En nu? Wel, we moeten er zelf uit geraken. Als we willen dat iedereen zo’n app vrijwillig installeert – en (haast) iedereen wil het vrijwillig houden – dan moet we allemaal het vertrouwen kunnen hebben dat dit een noodzakelijke, beperkte én strikt tijdelijke toegeving op onze privacy is. Anders gaat het toch niet werken.
Wat we nu dringend – maar dan echt dringend – nodig hebben, is een open en eerlijk debat over contact tracingapps