Iedereen testen op antistoffen?

Serologische testen die antistoffen tegen sarsCoV2 opsporen, kunnen weleens de sleutel zijn om deze pandemie te verslaan. Maar op betrouwbare sneltests blijft het wachten. En met de groepsimmuniteit valt het dik tegen.

Niet zeker dat testen op immuniteit ons snel uit de lockdown haalt

BRUSSEL I Testen, testen, testen. Dat is de strategie om uit deze pandemie te raken. De tests die we vandaag gebruiken om het virus bij patiënten op te sporen, zijn PCRtests. Labo’s kunnen op dit moment dagelijks 10.000 zulke tests analyseren. Die capaciteit wordt nog opgevoerd.

Voor de exitstrategie worden ook andere tests belangrijk: serologische tests, die naar antistoffen in het bloed zoeken. Wie antistoffen heeft, is waarschijnlijk immuun en zou zonder gevaar om zelf ziek te worden of anderen te besmetten weer kunnen gaan werken of een bezoekje aan de grootouders brengen. Alleen loopt het met die tests niet zo’n vaart als gehoopt.

Er zijn betrouwbare laboratoriumtests (Elisa) om antistoffen op te sporen. Sommige daarvan zijn al gevalideerd door het referentielabo van viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) en enkele grote perifere labo’s. Volgens minister Philippe De Backer (Open VLD), die de leiding heeft over de taskforce testing, kunnen klinische labo’s vandaag perfect gevalideerde Elisatests uitvoeren.

Maar volgens Pierre Van Damme, professor epidemiologie aan de UA, heeft het momenteel vooral zin om die gevalideerde serologische testen te gebruiken voor bevolkingsonderzoek op geanonimiseerde bloedstalen. ‘Op basis van reststalen in labo’s wordt de achtergrondimmuniteit, of beter gezegd de achtergrondblootstelling, in de bevolking bepaald. Zulke bevolkingsonderzoeken vragen voldoende testcapaciteit.’

Onbetrouwbare tests

Volgens De Backer zal de testcapaciteit voor zowel PCRtests als voor immuniteitstests toelaten ‘om de noden in te vullen in functie van de beslissingen van experts’. Mogelijk zal zorgpersoneel eerst op immuniteit worden getest. Dat is ook de voorkeur van Van Damme. ‘Maar als de overheid op grote schaal in de bevolking serologische testen wil uitrollen, kun je bijna niet zonder goed gevalideerde sneltests.’

Laat die sneltests, die in 15 tot 30 minuten tijd resultaat geven, net onbetrouwbaar zijn. Een groep van deskundigen in Nederland onderzocht verschillende sneltests op hun betrouwbaarheid en inzetbaarheid. Hun conclusie was dat geen van de zestien onderzochte sneltests geschikt was voor individuele patiëntendiagnostiek. Dat is ook het advies van de Koninklijke Academiën voor Geneeskunde, waaraan de professoren Hermans Goossens (UA) en Pierre Van Damme mee schreven. Onlangs riep ook de Wereldgezondheidsorganisatie op tot voorzichtigheid met die serologische sneltests.

Teleurstellende cijfers

Zelfs tests met een CEmarkering – in overeenstemming met de Europese regelgeving – moeten uit voorzorg extra worden gevalideerd, omdat er te veel onbetrouwbare tests op de markt zijn. Dan moet nog met de ziekteverzekering (Riziv) worden bekeken welke tests worden terugbetaald, zegt De Backer. Dat heeft nog veel voeten in de aarde. Nu het alsmaar duidelijker wordt dat veel mensen de infectie doormaken zonder er iets van te voelen (DS, 22 april) en mensen zich afvragen of zij besmet zijn geweest en intussen immuun zijn, zal het nog een hele tijd duren voor iedereen een serologische test kan vragen.

De vraag is ook of het veel nut heeft om iedereen te testen. In ons land had drie weken geleden slechts 3 procent van de bevolking antilichamen in het bloed (zie voorpagina). Ook andere Europese landen zitten rond dat percentage, zelfs al hebben ze grote besmettingsgolven gehad.

‘Dat zijn teleurstellende cijfers. We hebben nog een lange weg af te leggen’, zegt professor microbiologie Herman Goossens (UA). ‘Als we nu serologische tests breed uitrollen, gaan we veel geld uitgeven om heel weinig informatie te verzamelen, omdat de meeste mensen nog geen antistoffen hebben’, zegt ook Van Damme. ‘We zullen dat dus gericht moeten doen, zoals bij mensen die denken dat ze covid19 hebben gehad omdat ze symptomen hebben gehad, maar dat niet zeker zijn omdat ze geen virustest hebben gekregen.’

Dan nog blijft voorzichtigheid geboden om aan serologische tests grote conclusies te verbinden, waarschuwt Van Damme. ‘Serologische tests leveren alleen bewijs dat iemand aan sarsCoV2 is blootgesteld. Wat is de waarde van de antistoffen die we in hun bloed vinden? Hoeveel antistoffen moet je hebben voor je beschermd bent? En hoelang ben je ermee beschermd? Dat weten we allemaal nog niet. Daar is nog meer wetenschappelijk onderzoek en voortschrijdend inzicht vor nodig om die vragen te kunnen beantwoorden.’

PIERRE VAN DAMME

Professor epidemiologie (UAntwerpen)