Experts: opflakkering na 4 mei ‘erg waarschijnlijk’
In een nieuw rapport geven de exitexperts hun zegen voor een versoepeling op 4 mei. Maar, waarschuwen ze, het virus kan tot in de winter opflakkeren.
BRUSSEL I De Groep van Experts belast met de Exitstrategie (GEES) is er niet gerust in. In een nieuw voorlopig rapport, dat De Standaard kon inkijken, waarschuwen ze dat grote waakzaamheid geboden is. ‘Ondanks alle voorzorgsmaatregelen is het erg waarschijnlijk dat nieuwe opflakkeringen zullen plaatsvinden’, luidt het in het rapport. En snel kunnen we de teugels niet vieren: de experts stellen dat ook in de herfst en wintermaanden nieuwe uitbraken van het coronavirus mogelijk zijn.
Het is de tweede, voorlopige, versie van hun advies aan de federale regering. Vandaag volgt mogelijk nog een versie, voor de Nationale Veiligheidsraad vastlegt welke maatregelen versoepeld kunnen worden na 3 mei. Het huidige rapport maakt duidelijk dat de experts hun fiat geven voor versoepelingen op 4 mei. ‘De epidemiologische modellen suggereren dat de volgende fase mogelijk moet zijn.’ Maar in vergelijking met de eerste versie zijn de mogelijke versoepelingen wel afgezwakt (zie blz. 2). Zo is er geen sprake meer van dat bijeenkomsten met tien personen zullen kunnen.
De experts beseffen dat een lockdown erg nadelige gevolgen heeft. Ze verwachten dat de armoede zal stijgen van 16 naar 25 procent. Maar dat moet eerder opgelost worden met flankerende maatregelen dan met snelle versoepelingen.
Scholen: ‘18 mei of later’
Na de eerste golf op 4 mei zou een tweede kunnen volgen op 18 mei, met een heropening van de scholen. Maar daar zijn de experts niet zo zeker van. Bij de timing staat niet mis te verstaan: ‘18 mei of later.’ Volgens de experts zit de duivel in de details: als de scholen en winkels opengaan, dan hangt het er sterk van af hoe dat gebeurt. Cruciaal blijft dat we het aantal contacten reduceren.
Er is bovendien geen marge voor een opflakkering na de eerste versoepeling. Als daaruit nieuwe ziekenhuisopnames volgen, is het ingaan van een volgende versoepeling niet wenselijk. Om überhaupt op 4 mei maatregelen te kunnen lossen, geeft de expertengroep de regering een lang todolijstje mee. Zo moet de testcapaciteit opgedreven worden naar 25.000 tests per dag. Dat is minder dan de eerder voorgestelde 40.000, maar ook dat halen we vandaag nog niet.
Communicatiecampagne
De experts gaan ervan uit dat elk contact van een bevestigd geval getest moet worden met een bloedtest. Bij de helft zou ook een staalafname in de neus of keel nodig zijn. Om die contacten op te sporen, moeten 2.000 contacttracers operationeel zijn. Dat moet de regering toelaten om snel en radicaal in te grijpen bij nieuwe uitbraken, die dus ‘erg waarschijnlijk zijn’. Die ingrepen kunnen nationaal, regionaal of plaatselijk zijn.
Een belangrijk onderdeel van het plan is een grootscheepse communicatiecampagne vóór de eerste versoepeling. Die moet niet alleen ‘het vertrouwen herstellen’, maar ook uitleggen hoe zich te gedragen in de winkel of op het openbaar vervoer. De experts wijzen erop dat de boodschap voortdurend herhaald moet worden dat ook in de zomer nog strikte discipline nodig zal zijn, en dat de bevolking voorbereid moet zijn op nieuwe heropflakkeringen in de herfst en winter.
Het advies van de experts is niet bindend. Maar verwacht wordt dat de politici niet verder zullen durven te gaan dan zij voorstellen. Premier Sophie Wilmès (MR) temperde gisteren in de Kamer alvast de verwachtingen. ‘De Veiligheidsraad zal een stappenplan voorstellen dat de inperkingsmaatregelen zeer geleidelijk terugschroeft.’ Ze voegde eraan toe dat dit ‘een delicate oefening is die altijd teruggedraaid kan worden’.
Er is geen sprake meer van dat bijeenkomsten met tien personen mogelijk zullen zijn
‘Alle leerlingen ouder dan twaalf en leerkrachten zouden de hele dag een masker of gelijkwaardige bedekking van mond en neus moeten dragen’
PETER DE LOBEL
BRUSSEL I Familiebijeenkomsten tot tien mensen, het was een van de opvallendste voorstellen in de eerste versie van het advies van de groep experts (GEES) die de regering bijstaan bij de versoepeling van de lockdown. In de nieuwe, veel gedetailleerdere en uitgebreide versie van het document, die De Standaard kon inkijken, klinkt het een stuk voorzichtiger dat ‘privébijeenkomsten thuis, in kleine groepen, verder onderzocht zullen worden’. In een eerste fase, vanaf 4 mei, adviseren de experts nog tegen de heropening van buitenspeeltuinen en ook met uw huidige kapsel zult u nog een tijdje verder moeten – kapperszaken krijgen voorlopig geen groen licht om te heropenen.
Voorzichtigheid blijft geboden bij deze tekst. Het advies van de expertengroep is een cruciaal document, maar het blijft wel de Nationale Veiligheidsraad die vandaag beslist wat de nieuwe maatregelen zullen zijn. Deze ‘Tweede nota aan de Eerste minister en Kern ter voorbereiding van de Nationale Veiligheidsraad’ loopt trouwens grotendeels langs dezelfde lijnen als de eerste versie, die woensdag uitlekte via Le Soir.
De data voor fase 1 en fase 2 van een versoepeling blijven 4 mei en, onder voorbehoud, 18 mei. Daarna zal het wachten zijn tot ten vroegste 8 juni voor een volgende stap (zie hiernaast).
Maskers, verdorie
Maar op een aantal punten willen de experts duidelijk niet te veel aan de verbeelding overlaten. Roger Kesteloot, de directeurgeneraal van De Lijn, die de overheid eerder deze week vroeg om duidelijke taal te spreken en mondmaskers ‘verdorie verplicht te maken’, wordt door de experts op zijn wenken bediend. ‘Omdat het niet mogelijk is om altijd een afstand van 1,5 meter te bewaren, moet het dragen van mondmaskers of een equivalent op het openbaar vervoer, in stations en aan bus en tramhaltes verplicht worden’, staat in de tekst. Om dat ook effectief af te dwingen, zal hulp van Securail en de lokale politie nodig zijn, meent de GEES.
Ook in scholen, waar er maximaal tien leerlingen per klas worden aangeraden, wordt het dragen van een mondmasker de norm. ‘Alle leerlingen ouder dan twaalf en de leerkrachten zouden de hele dag een masker of een gelijkwaardige bedekking van mond en neus moeten dragen’, luidt het.
Die maskers dienen niet om zelf niet besmet te raken, maar de kans te verkleinen om anderen te besmetten. Net daarom, herhalen de experts nog eens, zijn ze in de huidige fase, waarin iedereen nog altijd verondersteld wordt zo veel mogelijk ‘in zijn kot’ te blijven, weinig zinvol. Maar naarmate we ons meer zullen kunnen verplaatsen, er meer winkels weer openen
en er dus meer contact zal zijn, verandert dat. Mondmaskers worden een deel van het ‘nieuwe normaal’.
De GEES raadt twee soorten maskers aan: de typisch rechthoekige chirurgische maskers en de zelfgemaakte katoenen maskers. Voor die laatste verwijzen ze zelfs naar de website maakjemondmasker.be, waar een ‘expertapproved’ handleiding te vinden is.
Bevolking opvoeden
Een belangrijke les die vorige week geleerd werd, na de kakofonie over bezoek in de rusthuizen, is dat de juiste communicatie cruciaal is. ‘Leg het wat en het waarom uit van wat er gedaan kan worden of niet, en hoe we dat zullen uitvoeren’, staat er in de tekst, cursiveringen inbegrepen. Die communicatie stopt ook niet na de Nationale Veiligheidsraad. De komende week zal de bevolking in zekere zin moeten worden opgevoed en voorbereid op een situatie die nieuw en onbekend is.
Daarom is er nood aan richtlijnen en ‘how to’s’, ook voor schijnbaar banale dingen. Hoe zich te gedragen op het openbaar vervoer of in een winkel, bijvoorbeeld. En eens de horde van 4 mei succesvol is genomen, moet er een gids komen over het heropenen van een zaak of het afdwingen van de regels. Tijdens de zomer wordt het dan weer zaak alle regels geregeld te herhalen en ‘back to school’ voor te bereiden.