‘Zo gaat het elke dag, met vallen en opstaan’
De provinciegouverneurs vormen de spil bij de aanpak van deze crisis. We volgden een dag lang de Antwerpse gouverneur Cathy Berx.
ANTWERPEN I In normale tijden heeft Cathy Berx een ochtendritueel dat alles zegt over haar functie. Voor dag en dauw wandelt ze langs haar drie kantoren: de federale diensten op de Italiëlei, de Vlaamse achter het Centraal Station en ten slotte de provinciale, in het nieuwe provinciehuis in het zuiden van de stad. ‘Wij zijn de schakel tussen het federale, het Vlaamse en het lokale niveau’, zegt Berx.
Het nut van het weinig zichtbare provin ciale bestuursniveau staat al jarenlang ter discussie. Maar tijdens crisissen fungeert de provinciegouverneur als draaischijf. Als commissaris van de federale overheid coördineert Berx de handhaving van de open bare orde en de bestrijding van grootscha lige rampen in haar provincie.
Maar tegenwoordig gaat Berx niet naar de Italiëlei, maar naar de benedenverdie ping van haar huis in de hippe wijk Zuren borg. Het huishouden heeft zich aan de nieuwe tijden aangepast: de tweede verdie ping is voor haar man, de twee kinderen werken daarboven. Met het crisiscentrum overlegt Berx over de exitstrategie. De groep experts die ze uitwerkt (GEES), ging onder meer aan de slag met de data van de gouverneurs. Om 9 uur is er een videochat met studenten die haar debatklas volgen – Berx geeft ook les aan de universiteit. On dertussen beantwoordt ze mails en tele foons. Haar smartphone en een oude Nokia – ‘Daar staan nog drieduizend nuttige num mers in, en ik typ er sneller op dan op mijn iPhone’– liggen de hele tijd binnen hand bereik. Vlak voor een volgend overleg belt Jacques Vandermeiren nog even, de ceo van de Antwerpse haven.
Berx’ directeur noodplanning verschijnt in beeld. Ook het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid belt in, net als de coördina toren van de zeven Antwerpse schakelzorg centra. Die werden enkele weken geleden
‘Wellicht zullen we nog jaren met het virus moeten samenleven. Grijp elke kans om dat
ook zo te communiceren’
opgericht om een mogelijke overschrijding van de capaciteit van de ziekenhuizen op te vangen. Ondertussen zijn ze omgevormd tot hulplijn voor woonzorgcentra.
Tal van kwesties passeren de revue: van het tekort aan personeel en schorten over de vrijwilligerslijsten tot de testresultaten waarop de centra ‘met dichtgeknepen billen’ wachten. Berx noteert alles nauwgezet in een schriftje. ‘Ik verkies een coexistentiestrategie boven een exitstrategie’, zegt ze. Wellicht zullen we nog jaren met het virus moeten samenleven. Dit wordt het nieuwe normaal. Grijp elke kans aan om dat ook zo te communiceren.’ En dan: ‘Sorry, ik ben weer aan het preken.’
Naar hoger niveau en terug
Op de middag beantwoordt Berx een stroom mails. Een burgemeester polst naar het dossier van de seizoensarbeiders, die zo nodig zijn voor de aardbeienpluk. Een ziekenhuis vraagt om meer FFP2maskers. Iemand biedt opvangcapaciteit aan. Een Belgisch grensbedrijf dat alcoholische dranken exporteert, vraagt een uitzondering op de regels.
Een van haar dagelijkse wandelingen gaat toch door, die naar het provinciale crisiscentrum. Ze snijdt dwars doorheen de stad, in een halfuurtje passeert arm tot rijk. Berx, ooit ondervoorzitter van CD&V, vertelt dat ze geen spijt heeft van haar vertrek uit de actieve politiek, in 2008. ‘Ik was er
niet voor gemaakt. In deze functie kan ik zoveel meer doen. Deze crisis is historisch. Normaal gezien duren grote incidenten enkele dagen, deze misschien jaren.’
De knopjes op de verkeerslichten en in de lift drukt Berx zonder aarzelen in, deurklinken neemt ze zonder schroom vast, maar bij het binnengaan van het gigantische AMCAgebouw ontsmet ze haar handen zorgvuldig met alcoholgel. Voor aanvang van het crisisberaad belt ze nog even met haar Zeelandse collega en de Vlaamse vertegenwoordiger in Nederland. Om vier uur zit de grote tafel helemaal vol. Politie, brandweer, defensie, civiele bescherming, de medische discipline, de diensten communicatie en noodplanning: iedereen zit samen, op een deftig afstandje van elkaar. Alle mogelijke problemen uit de provincie kunnen via deze weg naar de hogere beleidsniveaus gaan, en weer terug.
Brandweercommandant Bert Brugghe mans kaart aan dat de ambulanciers nog steeds geen FFP2maskers hebben. Ook waarschuwt hij de brandweer en politie mensen die hun steun gaan betuigen aan de ziekenhuizen. ‘Het is een mooi gebaar, maar het zijn nietessentiële verplaatsin gen. Zeker als er op die manier korpsen samenkomen, kan het gevaarlijk worden.’ Berx zegt dat ze het zou ontraden. Het nieuws loopt binnen dat natuurgebied De Liereman in brand staat. Ook de normale provinciale agenda loopt door.
Vrijdag is D-day geworden
De medici waarschuwen voor een twee de piek. ‘Die komt er, de vraag is alleen: wanneer? Kunnen we het tot de zomer of het najaar rekken, of is het al over enkele weken zover? Ik hou mijn hart vast voor de dag dat we deuren weer openzetten.’ De politie meldt dat nu al een kwart van de pv’s coronagerelateerd is, met een piek in het eerste weekend van de paasvakantie. Er blijven ook spuugincidenten bijkomen. Sommige burgers die het samenscholings verbod negeren, laten de politiemensen binnen en filmen dat om vervolgens aan te klagen dat de inspecteurs geen maskers of handschoenen dragen.
Een communicatieverantwoordelijke neemt het woord. ‘Alles wordt momenteel toegespitst op vrijdag (vandaag, red.). Vrijdag is Dday geworden, en kan heel gevaarlijk zijn. We moeten ook oppassen voor een tweedeling in de bevolking, tussen jongeren en 65plussers.’ Er blijkt ook nood te zijn aan meer informatie over de privacy bij het gebruik van mogelijke apps. ‘Ook de versnipperde aanpak van de gemeenten rond de mondmaskers komt niet goed over.’
Intussen zitten op het grote videoscherm de negen andere gouverneurs en de afgevaardigde van BrusselHoofdstad klaar, voor de vergadering met het nationaal crisiscentrum. Die vond in het begin van de crisis elke dag plaats, nu om de twee of drie dagen. Als special guest wordt minister Philippe De Backer (Open VLD) aangekondigd.
In de twee uur die volgen, krijgt Berx het antwoord op enkele vragen. Nee, er zijn nog niet voldoende FFP2maskers om ook alle ambulancepersoneel te bedienen. Op andere antwoorden is het nog wachten. Na de debriefing met het provinciale crisisoverleg speelt Berx de verkregen informatie door naar de burgemeesters. ‘Zo gaat dat elke dag’, zegt ze. ‘Met vallen en opstaan. Deze crisis is uniek. Ze is een heftige, onvoorspelbare zoektocht.’
‘Deze crisis is historisch.
Normaal gezien duren grote incidenten enkele dagen, deze misschien jaren’