Gevangenissen houden virus grotendeels buiten
Ook de gedetineerden hangen
In de Belgische gevangenissen is tot op vandaag geen enkele coronadode gevallen. Ook het aantal besmettingen valt mee.
BRUSSEL I Bij het begin van de lockdown light, op 13 maart, was de vrees groot dat de Belgische gevangenissen broeihaarden van besmetting zouden worden, net als de woonzorgcentra. Een andere vrees was dat er, net als in Italië, gewelddadige opstanden zouden uitbreken. Maar noch het een noch het ander is gebeurd. De Belgische gevangenissen zijn vandaag, met enige zin voor overdrijving, oases van rust in de coronachaos.
Kathleen Van De Vijver, de woordvoerster van het Bestuur der Strafinrichtingen, wil niet te vroeg victorie kraaien. Nog geen enkele gedetineerde overleed aan covid19, van de bijna tienduizend gevangenen liggen er ‘maar’ veertien patiënten op een covidafdeling van de gevangenis van Brugge of in een ziekenhuis. Vijftig anderen die symptomen vertonen maar niet getest zijn, zitten in quarantaine in hun cel.
Zo veel mogelijk alleen in de cel
Het uitblijven van een uitbraak, heeft verschillende redenen. Bij het begin van de coronacrisis slaagde minister van Justitie Koen Geens (CD&V) er, in samenspraak met de parketten, snel in om het aantal gedetineerden met 1.000 te doen dalen, tot 9.870. De instroom van nieuwe gedetineerden werd uitgesteld, penitentiaire verloven verlengd en elektronisch toezicht uitgebreid. Zo wou men meer ruimte creëren voor social distancing en zo veel mogelijk gedetineerden alleen in een cel plaatsen. Het waren controversiële maatregelen voor de publieke opinie, maar ze lijken wel te werken.
De populatie in de gevangenissen is uiteraard veel jonger dan die in de rusthuizen. Corona slaat harder toe bij oudere mensen en bewoners van een woonzorgcentrum hebben meer bewegingsvrijheid, waardoor er meer risico is op onderlinge besmetting. ‘Dat klopt, maar ook onder de langgestraften zijn er heel wat oudere mensen. Ook met hen gaat het tot nader order goed. Bovendien komen de gedetineerden elkaar tijdens de dagelijkse wandeling evengoed tegen’, zegt Van De Vijver. uit
De coronamaatregelen in de gevangenis zijn streng. ‘Alle gedetineerden die hier nieuw binnenkomen, gaan eerst veertien dagen in quarantaine voor ze contact met anderen mogen hebben. We hopen dat we in de toekomst de nieuwkomers zullen kunnen testen’, zegt Van De Vijver. ‘Al sinds 13 maart is er geen familiebezoek meer toegelaten. Dat was hard voor de gedetineerden, maar ze hebben het toch aanvaard. Gelukkig hebben ze nu allemaal een telefoon in hun cel waarmee ze 24 uur op 24 naar huis kunnen bellen. Dat verzacht de pijn. Momenteel wordt ook de laatste hand gelegd aan het organiseren van videocontact tussen de gedetineerden en hun familie. Per week dat de familie niet op bezoek kan komen, krijgen de gedetineerden ook 10 euro. Geld dat ze hier zelf verdienen met de opbrengst van het werk in de ateliers. Ondertussen hebben ze op die manier al 50 euro verdiend.’
Tot nader order is er geen sprake van dat het bezoek kan hervatten. ‘Als de Veiligheidsraad het licht op groen zet, zullen we dat doen, maar op een overdachte en gefaseerde manier.’
Mondmaskers maken
In de gevangenissen gaan de meeste activiteiten ook tijdens de crisis gewoon door. ‘Vooral in de Vlaamse gevangenissen zijn de werkateliers open gebleven. Er zijn nog altijd duizend gedetineerden aan het werk. Dertig van hen hebben in de naaiateliers al 40.000 mondmaskers gemaakt, en er volgen er nog eens zoveel.’ Het gebruik van die zelfgemaakte mondmaskers heeft allicht ook geholpen om de verspreiding van het virus in te dijken. ‘De cipiers dragen al een tijdje een mondmasker. Ze zetten dat op aan het begin van hun shift en laten het aan het einde van de shift achter in de gevangenis. Het wordt hier gewassen. De gedetineerden die in de keuken en de voedselbedeling werken, dragen ook een masker. Binnenkort hopen we dat elke gedetineerde een eigen mondmasker heeft, gemaakt in onze eigen ateliers.’