BPOST KRAAKT ONDER DE PAKJES. MIST HET BEDRIJF EEN GOUDEN KANS?
In de vloedgolf van pakjes kan Bpost amper het hoofd boven water houden. Het bedrijf zet alle zeilen bij, maar opschalen is moeilijk. ‘Tot voor kort bestelden de mensen schoenen, nu schoenkasten.’
KORNEEL DELBEKE
BRUSSEL I We spoelen terug naar oktober 2017. Met veel luister opent Bpost New Brussel X. Het paradepaardje van dat nieuwe sorteercentrum (het grootste van de Benelux) is een ultramoderne sorteermachine die tot 300.000 pakjes per dag kan verwerken. Ruim voldoende, aangezien Bpost er op dat moment dagelijks 175.000 verwerkt. ‘Dit is ons antwoord op de sneltrein waarmee e-commerce haar intrede doet’, zei de toenmalig ceo, Koen Van Gerven, trots.
Vandaag, amper drie jaar later, stevent die sneltrein in rotvaart op een muur af. Gesloten winkels en een aan huis gekluisterde bevolking hebben de e-commerce in ons land een ongeziene boost gegeven. Bpost is aan het watertrappelen. Volgens twee goed ingelichte bronnen moet het postbedrijf nu op sommige dagen meer dan 500.000 pakjes verwerken – meer dan in de traditioneel drukke eindejaarsperiode. Waar Brussel X oorspronkelijk de sorteercentra in Antwerpen en Charleroi zou opslorpen, draaien die laatste twee, samen goed voor 120.000 pakjes per dag, ook overuren. En nog steeds overvleugelt de toestroom de capaciteit.
Zakken cement
Grote klanten als Coolblue sturen plots twintig in plaats van vijf trucks. De transportband kan de toestroom moeilijk volgen. Waar normaal pakjes van Zalando en Bol.com passeren, zien sorteerders nu ook grotere pakken voorbijkomen, zoals tuinmeubelen of zakken cement – toen de doe-hetzelfzaken wekenlang de deuren moesten sluiten.
‘Tot voor kort bestelden de mensen schoenen, vandaag zijn het schoenkasten’, zegt Annick Boon, vakbondsafgevaardigde van ACV Transcom. De sorteermachines zijn niet voorzien op die grote pakken. Ze moeten ook in aparte containers, zodat de kleine pakjes niet verpletterd worden, vertelt een sorteerder. Medewerkers moeten ze manueel scannen en heffen – soms met z’n tweeën – maar de social distancing-regels bemoeilijken en vertragen dat proces.
In de magazijnen van Bpost stonden deze week op een bepaald moment 70 à 80.000 onverwerkte pakjes, zogenaamd ‘relikaat’, getuigt een manager. Het loopt bijzonder moeizaam om die berg achterstallige pakjes weg te werken. ‘Het sorteercentrum zit helemaal vol’, zegt Hilde Segers (ACV), die als vakbondsafgevaardigde de situatie in Brussel opvolgt. ‘Op een gegeven moment kun je fysiek niet meer bij de achterste pakjes.’
Dat de berg zo kon groeien, is mee het gevolg van de ‘perfecte storm’ die het bedrijf in maart heeft geteisterd. Net op het moment dat het pakjesvolume de hoogte in begon te schieten, viel de grote sorteermachine in Brussel uit door een technisch defect. Ondertussen kampte het bedrijf met een personeelstekort, doordat medewerkers thuisbleven door ziekte of uit schrik voor besmetting. ‘Op dat moment circuleerden ook verhalen dat het virus aan de pakken kon kleven’, zegt Boon. ‘Maar de situatie is nu weer normaal.’
Bpost spaarde kosten noch moeite om de veiligheid van het personeel te garanderen, geven ook de vakbonden toe. De ploegen gaan in verspreide slagorde aan het werk, en er werden mondmaskers uitgedeeld. Toch heerst er in kleinere postkantoren nog onrust. Door de sterke vakbondsvertegenwoordiging wordt een vonk snel een uitslaande brand. ACV Transcom heeft deze week een stakingsaanzegging ingediend. Daarmee wil de vakbond de directie dwingen om de ‘werkdruk niet uit het oog te verliezen’, zegt Boon. De vakbonden zullen er niet voor terugdeinzen om nu extra premies te eisen, zeggen twee managers.
Schietschijf
Doordat de capaciteit op haar grenzen botst, moest Bpost noodgedwongen in de remmen. Het bedrijf besliste om ophaalrondes bij bedrijven over te slaan en vraagt om de leveringen te spreiden. Ook het aantal pakjes dat de postbodes op hun ronde meekrijgen, werd beperkt. Gevolg: vertraagde leveringen en een groeiend ongenoegen bij de klanten (DS 21 april).
Op sociale media is Bpost een schietschijf van al wie zijn pakje (nog) niet kreeg, en ook webwinkels spuwen hun gal. ‘Bpost heeft ons gedegouteerd’, zegt Nico Volckeryck. Hij baat een webwinkel uit (Fanssite.be) en is de drijvende kracht achter de website eshopantwerpen.be, een platform voor lokale winkeliers die zich nu in online wagen. ‘Een normaal bedrijf zou blij zijn met de toevloed aan nieuwe klanten’, zegt hij. ‘Maar wat doet Bpost? Ze draaien ons een coronataks in de nek, en dan komen de pakjes nog te laat.’ Dat Bpost sinds paasmaandag voor professionele klanten een toeslag van 25 eurocent per pakje ingevoerd heeft, is bij de webshops heel slecht gevallen.
Harde concurrentie
Unizo vindt dat Bpost, als semioverheidsbedrijf, in deze crisis zijn tarieven net moet verlagen voor lokale webwinkels. Maar Bpost verdient nu weinig op de levering van pakjes, zegt Ruben Devos, die voor KBC Bpost volgt. ‘Het moet enorm investeren om de groei te volgen.’ ‘Bij brieven is er nog een marge van 20 procent’, zegt een insider. ‘Bij pakjes is dat maar enkele procenten.’ Prijsbrekers als GLS en DPD, maar ook PostNL, leveren een bikkelharde concurrentieslag. De financiële resultaten van Bpost staan ook al jaren onder druk, omdat het groeiende pakjesvolume de snel tanende brievenmarkt niet kan compenseren.
Meer nog, in piekperiodes, rond Black Friday of Kerstmis, schieten de kosten zo omhoog, dat er helemaal geen geld meer wordt verdiend, zegt de insider. Tijdens die eindejaarsperiode moet Bpost niet alleen massaal extra personeel inzetten – interimmers en zelfstandige subcontractors – maar ook extra voertuigen leasen.
‘Op die eindejaarsperiode kunnen we ons maanden voorbereiden’, zegt Bpost-woordvoerder Barbara Van Speybroeck. De contracten met zelfstandige onderaannemers worden normaal gezien lang van tevoren onderhandeld. Maar nu corona Bpost onverhoeds en midscheeps treft, ruiken zij hun kans om de prijzen op te drijven, want ook de concurrenten dingen naar hun diensten. Dat die externe medewerkers nu met de winsten gaan lopen, wekt wrevel bij het vaste personeel.
Bpost probeert met man en macht interimkrachten te werven, maar er is geen tijd om ze op te leiden. Dat maakt snel opschalen moeilijk én duur. Medewerkers vertonen wel solidariteit, honderden mensen uit de centrale diensten springen bij op het terrein. ‘Maar daarmee zullen we het niet redden’, klinkt het.
Solidariteit
Op piekdagen valt dan wel weinig geld te rapen, sterk vertraagde leveringen blijven aan de reputatie hangen. Misnoegde klanten dreigen naar concurrent PostNL te gaan. De Nederlandse postdienst levert meer pakjes dan Bpost en kan bogen op ervaring in zijn thuisland. ‘De Nederlandse e-commercemarkt is al veel volwassener’, zegt Ruben Devos van KBC. ‘Ook daar krijgt online winkelen nu een boost door de coronacrisis, maar omdat België een inhaalbeweging moest maken, is de schok hier veel groter.’
Dat PostNL met (flexibele) zelfstandige koeriers werkt en zijn winst vooral in Nederland maakt, helpt om snel extra capaciteit te creëren. Karl Bosmans, e-commercemanager van Schoenen Torfs, die zowel met Bpost als PostNL werkt, relativeert. ‘Alle pakjesleveranciers kampen momenteel met dezelfde problemen en vertraagde leveringen. Niemand had dit kunnen voorzien en iedereen, ook wij, zullen hier lessen uit trekken.’
‘De Standaard’ sprak met tien (ex)-medewerkers van Bpost, onder wie managers, sorteerders en postbodes
‘Een normaal bedrijf zou blij zijn met nieuwe klanten. Bpost draait ons nog een coronataks in de nek’
NICO VOLCKERYCK
Uitbater webwinkelFanssite.be
‘Op de eindejaarsperiode kunnen we ons maanden voorbereiden. Deze toestroom zag niemand aankomen’
BARBARA VAN SPEYBROECK
Woordvoerder Bpost