‘Michel geniet nog altijd groot kapitaal bij de leiders’
len. Ook Herman Van Rompuy en Donald Tusk kenden een aarzelende start. Een voorzitter van de Europese Raad heeft geen macht, maar moet als een schapenhoeder proberen de 27 EU-leiders door eenzelfde poort te krijgen. ‘De leiders kiezen als voorzitter liefst iemand van wie ze weten dat hij niet sterker is dan henzelf.’
Bovendien zitten er nogal wat lastige rammen in de schaapskooi. De Poolse premier Mateusz Morawiecki deed op de klimaattop in december moeilijker dan hij in voorafgaande contacten tegenover Michel had laten uitschijnen. Conte kwam op 26 maart op de proppen met corona-obligaties om het herstelfonds te financieren, hoewel hij wist dat dit instrument niet te slikken is voor Nederland, Duitsland en Oostenrijk. En Mark Rutte is uitgegroeid tot de opvolger van de Britse premiers die voor de Brexit vaak dwarslagen.
Het draait nu eenmaal opnieuw rond solidariteit en dus geld. De coronacrisis wakkerde het wantrouwen weer aan dat door de vorige crisissen ontstaan was tussen Noord-, Zuid- en Oost-Europa.
Italië, Frankrijk, Portugal en Frankrijk verwijten het noorden een gebrek aan solidariteit. De noordelijke landen vrezen dat ze schulden van het zuiden mee moeten financieren, terwijl Oost-Europese landen vrezen dat zij structuurfondsen moeten inleveren ten voordele van de landen die het zwaarst getroffen zijn door de pandemie.
‘Aan die tegenstellingen kan
De entourage van Charles Michel is niet onder de indruk van de kritiek. ‘Hij investeert veel energie in persoonlijke contacten met de leiders en geniet nog altijd een groot kapitaal bij hen. Dat laat hem toe om op te treden als bruggenbouwer’, klinkt het.
Dat die aanpak werkt, moet blijken uit het feit dat 26 van de 27 lidstaten zich tijdens de top in december schaarden achter een klimaatneutraal Europa in 2050. ‘Enkele maanden voordien waren het er nog maar acht of negen.’ Sinds de uitbraak van covid-19 moest de duidelijke visie over de prioriteiten, zoals de Green Deal, de digitale agenda en de rol van Europa in de wereld plaatsmaken voor crisismanagement. Dat Michel te veel bezig zou zijn met zijn pr en met communicatie, ontkent zijn entourage. ‘Voor sommigen is het te veel, voor anderen te weinig. Veel interviewaanvragen wijzen we af. Maar het is ook deel van de job van Michel om de Europese Unie te verdedigen en pedagoog te zijn voor de burgers.’ (bar)
Michel niets doen. Het politieke midden in alle lidstaten is klein geworden. Als dat midden geen manoeuvreerruimte meer heeft, wordt het zeer lastig.’ Dat geldt voor een Conte en ook voor een Rutte. Beiden moeten rekening houden met de opkomst van populistische partijen.
In de ogen kijken
En dan is er het fenomeen van de videoconferenties. ‘Dat is niet hetzelfde als een fysieke vergadering’, klinkt het. Op een normale Europese top kunnen leiders elkaar in de ogen kijken, trekken ze zich in groepjes terug in aparte kamers om de contouren van een compromis te zoeken, gesteund door de sherpa’s in hun buurt. Dat is nu niet mogelijk.
Op een enkele stem na (‘Deze taak overstijgt zijn schouders’) krijgt Michel nog het voordeel van de twijfel. ‘We moeten zien hoe hij zich verder ontwikkelt.’
‘Wie zou het in die omstandigheden beter hebben gedaan? De groten moeten het eens worden onder elkaar.’
Maandagavond organiseerde Michel een videoconferentie tussen Merkel, Macron, Rutte, Conte en Sanchez in het vooruitzicht van de videoconferentie van donderdagavond die in een meer positieve sfeer verliep. ‘Dat leverde meer empathie en vertrouwen in elkaar op’, is te horen.
Dit artikel is gebaseerd op achtergrondgesprekken met vier Europese bronnen die wilden spreken op basis van anonimiteit.