Het coronavirus discrimineert niet
Het was vreemd wakker worden deze Koningsdag. Traditiegetrouw staat Nederland op die dag volledig in het teken van het Oranjefeest: Wilhelmusmelodieën, feestvierders op grachten, en jong en oud op drukke marktpleinen vol bonte verkoopstandjes. Maar dit jaar kleurden de straten niet oranje.
Tot een jaar geleden woonde ik in België, waar ik acht jaar verbleef, maar toch heb ik Koningsdag nooit gemist. Toen ik het aangepaste optreden van het Koninklijk Concertgebouworkest zag, dat het volkslied thuis speelde, en de toespraak van koning WillemAlexander hoorde, overviel het gemis me. Ik moest even slikken bij de woorden ‘hoe bijzonder is het om op afstand van elkaar toch een eenheid te vormen’. Want hoewel ik soms de pretentieuze intellectueel uithang, en beweer niet te geven om folklore, is nu niets minder waar. Ik merk dat ik zoals velen de behoefte heb om terug te vallen op iets vertrouwds, iets groters dan mezelf. Bijvoorbeeld een nationaal feest of een religieuze traditie, zoals de ramadan.
Maar ook de vastenmaand is anders. De ramadan voelt als het weerzien van een oude vriend, maar dit jaar is het iemand van wie je niet goed weet wat te verwachten. Er vinden geen iftarbezoeken plaats, geen gebeden in de moskee, benefietavonden en lezingen. Vasten is een fysieke en mentale detox. Maar behalve een individuele, is de ramadan een collectieve beleving. Een die nu wat wegvalt.
Toch denk ik dat we juist deze ramadan solidairder zijn dan ooit. Of je nu moslim bent, nietpraktiserend of nietreligieus: we vasten nu allemaal een beetje. Iedereen ervaart een moment van zelfreflectie en beperking. Zowel de ramadan als corona ontwricht de dagelijkse routine. We lezen en horen overal dat mensen door corona anders gaan kijken naar hun leven.
Wanneer alles om je heen stilvalt, hoef je geen filosoof te zijn om de ongemakkelijke vraag te stellen hoe wij zelf een aandeel hebben gehad in deze pandemie. Van onze inmenging in de ecosystemen, ons consumptie en producerend gedrag tot de relatie met de ander. We ervaren wat ontwrichting en onzekerheid met ons doen. Zo kunnen we voorstellen hoe mensen in conflictgebieden moeten leven, maar ook zij dichter bij huis, daklozen en mensen met geestelijke problemen, voor wie een vorm van sociale isolatie de standaard is.
Er is daarom geen beter of slechter moment dan nu om als samenleving te kijken waar bijsturing nodig is voor het streven naar een solidaire, eerlijke wereld. Want corona is een ellendig virus, maar je kan het nageven: het discrimineert tenminste niet.