‘Blijf in uw kot’ betekent soms ‘blijf in de kast’
Covid19patiënten die op intensieve zorg hebben verbleven, wacht een langdurig herstel. ‘Zaken als fijne motoriek en slikken moeten ze volledig opnieuw opbouwen.’
Net als bij jongerentelefoon Awel zien ze bij Lumi, de voormalige Holebifoon, sinds de coronacrisis het aantal oproepen oplopen. Zo krijgen ze tot vijftig procent meer vragen over gender en seksuele voorkeur binnen.
‘Het zijn vooral jongeren tussen 14 en 20 die via de chatbox contact opnemen met Lumi’, zegt Stijn Depoorter, woordvoerder van koepelorganisatie Çavaria. ‘Vaak zijn ze heel erg zoekend naar genderidentiteit of seksuele voorkeur. Behalve meer algemene vragen over relaties in coronatijden, is er ook het aspect van een comingout. Waar het voor de ene makkelijker zal zijn om uit de kast te komen, zal het voor de andere net moeilijker zijn om zich te outen bij de familie waar ze nu dag en nacht mee samenwonen. Stel dat de comingout niet in goede aarde valt, kunnen ze niet zomaar ergens anders terecht. Sommigen kiezen er in deze lockdown voor om nog wat langer te wachten om vrienden of familie in te lichten.’
‘Toen ik van de beademing werd gehaald, schrok ik ervan dat mijn spierkracht zo hard was afgenomen’, vertelt Jan Steyaert (57) uit Antwerpen. Hij was vijf weken ziek door het coronavirus en lag twee weken op intensieve zorg. ‘Ik raakte niet zelfstandig uit bed. Mijn benen droegen mij gewoonweg niet meer.’
Patiënten die langdurig op intensieve zorg liggen – bij de meeste covidpatiënten gaat het over een paar weken – moeten op een langdurige revalidatie rekenen. Hoelang precies? ‘Dat hangt ervan af hoe je revalidatie definieert’, zegt Sandra Oeyen, arts op de afdeling intensieve zorg van het UZ Gent. ‘Ik spreek minstens over een paar maanden, maar veel hangt af van hoe fit iemand vooraf was.’
Eva Van Braeckel, longarts in het UZ Gent, ziet op korte termijn vooral de fysieke gevolgen van een verblijf op intensieve zorg. ‘Bepaalde zaken als fijne motoriek en slikken moeten ze volledig opnieuw opbouwen. Aangezien covidpatiënten soms weken beademing krijgen, bestaat het risico dat ze zich verslikken. Samen met logopedisten en neus, keel en oorartsen krijgen deze patiënten op intensieve zorg al een vorm van revalidatie waarmee we ‘slikveiligheid’ garanderen. Daarnaast moeten veel patiënten weer leren stappen. Hun spieren zijn enorm verzwakt.’
Stomme oefeningen
Steyaert onderging een week revalidatie in het UZA in Wilrijk. ‘De eerste dag raakte ik niet zelfstandig uit bed. De tweede dag kon ik niet tot de vensterbank stappen, die maar een meter van mij verwijderd was. Met behulp van kinesisten kreeg ik weer vertrouwen in mijn lichaam’, zegt hij. ‘In het begin dacht ik “wat voor stomme oefeningen”, maar al snel merkte ik dat die dagelijkse oefeningen essentieel waren voor mijn herstel.’
Op de intensieve zorg liggen 876 patiënten. Stilaan komen ook de eerste ‘ontslagen coronapatiënten’ langs bij longarts Van Braeckel. Ze vindt de medische opvolging van de patiënten essentieel. ‘Als we de patiënten naar huis sturen, zien we nog heel wat schade op hun longen. Het is te vroeg om er een concrete uitspraak over te doen, maar de kans bestaat dat sommigen een verminderde longfunctie aan covid overhouden. Sommigen moeten thuis ook nog zuurstof krijgen. We zien ook patiënten die andere infecties op de longen oplopen, zoals schimmelinfecties. Deze aandoening komt vaker voor bij mensen die beademing hebben gekregen, maar dat heeft niet per se iets te maken met corona. De juiste behandeling en medicatie zijn noodzakelijk om te herstellen.’
Hallucinaties
De revalidatie gaat niet alleen over fysiek herstellen. Dokter Oeyen (UZ Gent) ziet veel van haar patiënten op intensieve zorg kampen met angst en verwarring. ‘Als ze na een paar weken stilaan wakker worden, merken we dat ze zeer verward zijn. Ze krijgen plots veel prikkels binnen. Zeker op de intensieve zorg, waar het nooit stil is, is het moeilijk om je te oriënteren in tijd en ruimte. Er bestaat geen onderscheid tussen dag en nacht. Daarom hangen we een klok en schrijven we de datum heel groot op. En we vertellen de patiënten dat ze in het ziekenhuis liggen.’
Bovendien zien patiënten plots mensen gekleed in beschermingskledij waardoor ze geen arts of verpleegkundige herkennen. ‘Soms krijgen ze af te rekenen met hallucinaties’, zegt Oeyen.
Iedere persoon herstelt anders en heeft andere noden bij een revalidatie. Daarom heeft het UZ Gent een postcovidraadpleging ingericht waarin longartsen, fysiotherapeuten, kinesisten, logopedisten en psychologen samenwerken aan de revalidatie van hun patiënten.
‘Ik spreek minstens over enkele maanden revalidatie. Veel hangt af van hoe fit iemand vooraf was’
SANDRA OEYEN Intensieve zorg UZ Gent