Een politieke hype waarop links hoopt mee te surfen
Het Feest van de Arbeid vindt dan wel plaats van in ‘uw kot’, voor de boodschap hoeft dat geen slechte zaak te zijn. Solidariteit is weer uitgegroeid tot een politieke hype. Links hoopt op die golf mee te surfen.
BRUSSEL I Een stoet rode prominenten met de fanfare op kop zal het dit jaar niet worden. Ook 1 mei moet in coronatijden terugvallen op digitale hulpmiddelen. SP.Avoorzitter Conner Rousseau doet dat met een uitzending van ‘Vooruit TV’: een reeks socialistische prominenten op de website, Youtube en Facebook op woensdagavond, en het collectieve zingen van de Internationale op 1 mei, ieder vanuit zijn kot.
Net zo verpakt de PVDA/PTB 1 mei ditmaal in een ‘live show’, met onder anderen ABVV/FGTBvoorzitter Robert Vertenueil. De Franstalige socialisten van de PS bundelen digitaal de krachten in de action commune met Solidaris, de socialistische mutualiteit, en de socialistische vakbond ABVV/ FGTB. Er staan filmpjes, Facebookacties en ‘Bella ciao’compilaties op alle programma’s, maar de digitale aanpak zal onvermijdelijk ten koste gaan van de feeststemming. Terwijl 1 mei hét moment is om de banden met de militanten aan te halen, in een ongedwongen sfeer en tussen veel potten en pinten.
Toch wordt de Internationale dit jaar vermoedelijk met meer trots en zelfvertrouwen gezongen dan anders. Solidariteit, het leidmotief van de brede socialistische beweging, is door de coronacrisis niet langer een ouderwets begrip, maar staat opnieuw in het centrum van de publieke discussie. Belgen applaudisseren elke avond voor de zorgverleners, en halen de naaimachine boven om mondmaskers te maken. Niet alleen voor zichzelf, maar voor elkaar.
Overheid is niet ‘vies’
Sinds 12 maart, vlak voor de lockdown inging, verscheen in de Vlaamse kranten en op nieuwswebsites het woord solidariteit liefst 3.236 keer. Een jaar geleden in dezelfde periode – nochtans verkiezingscampagne – was dat maar 548 keer.
Partijen die het kernthema in de actualiteit met de meeste geloofwaardigheid kunnen claimen, varen daar doorgaans wel bij. Er zijn diverse gegadigden. ‘Jammer dat het zo moet gebeuren, maar de coronacrisis legt belangrijke pijnpunten in onze samenleving bloot. De overheid is niet “iets vies”. Natuurlijk kan ze efficiënter, maar ze moet wel krachtdadig kunnen optreden. Het gaat om mensenlevens’, zegt SP.Avoorzitter Conner Rousseau. ‘Op momenten zoals dit komt boven waar het echt om draait in het leven.’
Zijn partij speelt een thuismatch. Rousseau zette de thema’s solidariteit, sterke overheid en gezondheidszorg van bij zijn aantreden eind vorig jaar centraal. Het was het onderwerp van zijn eerste toespraak en het thema van zijn nieuwjaarsspeech waarin hij opriep om van 2020 het jaar van de solidariteit te maken. Al had hij dat allicht niet bedoeld op deze manier.
Voor de SP.Avoorzitter is deze crisis een uitdaging om sneller dan verwacht zijn partij opnieuw op de rails te krijgen. De SP.A kreeg na de verkiezingen de afgrond in zicht – zelfs het partijhoofdkwartier op de Brusselse Grasmarkt moet worden opgegeven. Het ziet ernaar uit dat de Vlaamse socialisten naar een verdieping op het PShoofdkwartier aan de Keizerslaan verhuizen. De relatie tussen beide partijen kwam tijdens de formatie een paar keer onder spanning, en er is nog niets definitiefs getekend, maar de SP.A vindt simpelweg niets beters tegen die prijs.
Het komt er voor de socialistische partijen nu op aan om het momentum niet door de vingers te laten glippen. Want er komen niet meteen verkiezingen aan waarin de hernieuwde interesse voor hun thema’s verzilverd zou kunnen worden. PVDA/PTBvoorzitter Peter Mertens is ervan overtuigd ‘dat dit te consolideren valt’. ‘Na de beslissingen van de Nationale Veiligheidsraad vorige week, met een grote focus op de economie en amper zuurstof voor de mensen, hebben opnieuw veel mensen zich tot ons gekeerd’, zegt hij. ‘Mensen die normaal niet met politiek bezig zijn, maar nu zien hoe belangrijk de sociale zekerheid is. Er is enorm veel sympathie voor onze artsen van Geneeskunde voor het Volk en de acties die we doen, zoals mondmaskers bezorgen aan zorgverleners.’
De communistische voorman ziet een boosheid die volgens hem niet snel zal overwaaien. ‘Al de lageloners in de zorg die nu hun nikkel afdraaien in moeilijke omstandigheden, zonder het juiste beschermingsmateriaal, gaan ze niet zomaar terug in hun kot krijgen. Ik wil nog wel eens zien wie er nu nog op de gezondheidszorg gaat besparen.’
Grote vermogens
Ook PSvoorzitter Paul Magnette legt de klemtoon op ‘degenen aan wie zo veel gevraagd is en van wie het werk nog altijd onvoldoende erkend en verloond wordt’. De Franstalige socialisten kondigen een hernieuwde strijd aan voor een ‘wereld die rechtvaardiger, socialer en duurzamer is’. En ook Groen kondigde al aan dat het van dit voorjaar een ‘solidaire lente’ wil maken.
Bij de heropstart van de samenleving na de coronastilstand wachten belangrijke vragen van solidariteit. Het is voor al deze partijen het uitgelezen moment om politiek te wegen. ‘Daarom gaan we heel goed moeten uitleggen wat solidariteit betekent: bijdragen naar vermogen en krijgen naar de noden’, zegt Rousseau. ‘Te veel Vlamingen betalen vandaag nog te veel omdat een kleine groep te weinig betaalt.’
De grote vermogens en de winsten daarop worden geheid aangesproken in de digitale 1meitoespraken. De voorbije decennia is het aandeel van de welvaart dat naar lonen gaat telkens weer gedaald. Voor rood komt het erop aan dat nu te keren, naar betere minimumlonen of hogere pensioenen. Maar als er één ijzer is dat de PS, de SP.A en de PVDA/PTB zeker willen smeden nu het heet is, dan wel dat van de sterke overheidsdiensten, betaalbare zorg en goed onderwijs.
Daarvoor moeten ze dan wel andere partijen overtuigen. De coronacrisis heeft allicht niet alleen bij de socialisten, maar ook bij die andere formaties het ideologische kompas geraakt. Of dat betekent dat de meningsverschillen kleiner zijn geworden of integendeel nog groter, zal moeten blijken.
‘We zullen heel goed moeten uitleggen wat solidariteit betekent: bijdragen naar vermogen en krijgen naar de noden’
CONNER ROUSSEAU (SP.A) Partijvoorzitter