Onderwijs verdeeld over eindexamens
Scholen mogen zelf beslissen wat ze met de eindexamens doen. Toch lijken ouders en leerlingen te verlangen naar een beslissing van ‘Brussel’.
BRUSSEL I Het Gemeenschapsonderwijs (GO!) adviseert zijn scholen om geen eindexamens meer te organiseren, maar in te zetten op een vorm van permanente evaluatie. Leerlingen over wie de klassenraad niet twijfelt, krijgen een Aattest. Als de klassenraad wel twijfels heeft, dan stelt hij de beslissing uit tot het einde van de zomer. Na een taak of een uitgestelde proef – onder begeleiding van de school – kan de klassenraad dan een beter geïnformeerde beslissing nemen.
Volgens afgevaardigd bestuurder Raymonda Verdyck komt het advies er na een massa vragen van scholen over de eindexamens. Scholen zijn vrij in de manier waarop ze leerlingen attesteren: de klassenraad beslist in alle wijsheid. Toch wilden de scholen duidelijkheid. ‘Dit advies is dan ook breed doorgesproken binnen ons net’, zegt Verdyck. ‘Willen scholen het anders aanpakken, dan kan dat. Maar het zijn handvatten die wij aanreiken, omdat scholen erom gevraagd hebben.’
Problematisch
Het advies van het GO! kreeg kritiek van Oesoonderwijstopman Dirk Van Damme. ‘Dat de evaluatie van leerlingen nu volledig verschoven wordt naar een permanente evaluatie, zonder dat leerlingen de kans krijgen om via een examen aan te tonen dat ze de leerdoelen behaald hebben, vind ik problematisch’, zegt Van Damme in een reactie aan De Standaard. ‘De klassenraad krijgt nu de moeilijke taak om op basis van onvolledige informatie belangrijke beslissingen over de toekomst van een leerling te nemen. Zonder voldoende objectieve elementen riskeert die beslissing heel subjectief te worden en kunnen vooroordelen over leerlingen een belangrijke rol spelen.’
In Vlaanderen is de ‘macht’ van de klassenraad behoorlijk groot. Maar de mantra dat de klassenraad in alle wijsheid beslist, zal dit coronajaar misschien wel moeilijker liggen dan anders. Ouders van wie het kind het tweede en derde trimester nodig had om een onvoldoende (of meerdere ) op te halen, zullen zich misschien verongelijkt voelen als het een B of Cattest krijgt. Zeker als hun kind sinds midden maart niet meer op de schoolbanken heeft gezeten.
Ouders én leerlingen beseffen dat klassenraden dit jaar minder informatie hebben om hun oordeel op te baseren. Maar leerkrachten en directies geven aan dat ze op dit moment in het schooljaar al goed weten wie het zal/zou halen en wie niet. Of zoals Lieven Boeve, de directeurgeneraal van het Katholiek Onderwijs, zegt: ‘Het is niet omdat er minder informatie is dan gewoonlijk, dat er onvoldoende informatie is.’ Volgens hem kunnen scholen het best zélf inschatten of examens nog nodig zijn. Als de klassenraad over te weinig informatie beschikt, geeft ze de leerling een bijgestelde proef.
Duidelijk communiceren
Ondertussen vragen leerlingen en ouders om meer duidelijkheid. ‘We staan positief tegenover de beslissing van het GO!,’ zegt Louis Notte, voorzitter van de Vlaamse Scholierenkoepel. ‘Wij hopen dat anderen hier een voorbeeld aan nemen en duidelijk communiceren.’
In een veel gedeelde open brief op de website van VRT NWS vroeg een 17jarige leerling aan minister van Onderwijs Ben Weyts (NVA) een ‘eenduidig antwoord’ over de organisatie van de examens. Maar Weyts kan die duidelijkheid niet geven, want de scholen bepalen zelf hoe ze evalueren. Ouders en leerlingen kijken beter niet naar ‘Brussel’ voor een beslissing, maar naar hun eigen school. Hier en daar hebben scholen al gecommuniceerd over de eindexamens, de meeste lijken dat nog te moeten doen. ‘Maar gezien de omstandigheden is het logisch dat scholen nog niet of heel beperkt kunnen communiceren’, zegt pedagoog Pedro De Bruyckere (Arteveldehogeschool). ‘Ze zijn zelf nog volop bezig met hoe ze onder meer de heropstart op 15 mei moeten organiseren.’
Realiteitszin
De vraag rest: is het pedagogisch gezien een goed idee om nog examens te organiseren? De kans bestaat dat er twee groepen leerlingen zullen ontstaan: zij die nog naar school kunnen, en zij die voor de rest van het jaar moeten afstandsleren. ‘In normale omstandigheden zijn examens vanuit pedagogisch oogpunt zeker geen slechte zaak,’ zegt Tim Surma, onderzoeksmanager van het expertisecentrum rond effectief leren aan de hogeschool Thomas More. ‘Testen brengt een bepaalde geheugentraining mee. De test op zich is een leermoment.’ Maar dit zijn natuurlijk geen normale omstandigheden. ‘Ik denk niet dat het zinvol is om nu bij examens leerstof te testen die nog niet in de klas behandeld is, om de evidente reden dat de situatie van de kinderen te verschillend is.’
Zelfs voor de leerlingen die nog naar school gaan, lijken uitgebreide examens Surma niet zinvol. ‘We moeten toch enige realiteitszin aan de dag leggen. De tijd die sommige leerlingen nog resteert in het klaslokaal, is erg klein. Langgerekte examens afnemen op het einde van het jaar lijkt me niet de meest tactische manier om die tijd te vullen, zeker niet als de klassenraad al voldoende gegevens heeft.’
Het GO! en het Katholiek Onderwijs zeggen dat leerkrachten wel degelijk rekening kunnen houden met hoe leerlingen zich tijdens deze periode van preteaching opstellen. Maar alléén als dat de leerling ten goede komt. ‘Als een leerling vóór corona een twijfelgeval was, maar positief evolueert tijdens de periode van afstandsleren, dan kunnen leerkrachten die informatie meenemen naar de deliberatie’, zegt Verdyck. ‘We zullen de periode van het afstandsleren nooit gebruiken in het nadeel van een leerling. Daarvoor zijn de thuissituaties veel te ongelijk.’
‘We zullen de periode van het afstandsleren nooit gebruiken in het nadeel van een leerling. Daarvoor zijn de thuissituaties veel te ongelijk’ RAYMONDA VERDYCK
GO!