CDA stoot zich tweede keer aan extreemrechtse steen
Het CDA gaat in Brabant besturen met de partij van Thierry Baudet. De kritiek op de ‘stuurloze’ christendemocraten klinkt luid.
BRUSSEL I ‘Doe het niet opnieuw.’ De open brief die verontruste CDA-leden deze week publiceerden, was duidelijk. Het Brabantse CDA-bestuur werd bijna gesmeekt geen coalitie te sluiten met het rechts-populistische Forum voor Democratie. ‘De eerste stap op een hellend vlak is vaak de fatale stap! Dit mogen we als CDA niet laten gebeuren’, schreven ze. Daarbij verwezen ze naar de onzalige beslissing, tien jaar geleden, om met gedoogsteun van Geert Wilders in het eerste kabinet-Rutte te stappen.
Het bekwam het CDA erg slecht. Twee jaar later trok Wilders zijn gedoogsteun in en de christendemocraten werden door hun kiezers genadeloos afgestraft. Besturen met extreemrechts bleek een brug te ver voor veel, vaak sociaal bewogen, CDA’ers. Maxime Verhagen, de toenmalige partijleider én pleitbezorger van de samenwerking met de PVV, gaf onlangs toe dat hij zich toen vergist had.
Ledenbevraging
Maar de vergissing herhaalt zich. Het Brabantse CDA-bestuur besliste woensdagavond de provincie te gaan besturen met Forum en de VVD. Ze schermde met een ledenbevraging waarin het licht op het groen werd gezet. Maar slechts 816 van de 4.997 leden brachten hun stem uit, en van die 816 zei nauwelijks 56 procent open te staan voor een samenwerking, en dan nog onder voorwaarden.
Waarom de Brabantse christendemocraten per se met Forum in zee willen gaan, blijft een groot vraagteken. Historicus Pieter Gerrit Kroeger, en kenner van het CDA, had er in een NPO-podcast een simpele verklaring voor: ‘politieke onkunde’ van het plaatselijke bestuur. Het heeft zich laten bang maken door de boeren.
Het CDA zat aanvankelijk in
grote coalitie met GroenLinks, D66 en PvdA en VVD. Dat liep spaak op milieubeleid. In Brabant is de invloed van de landbouwlobby groot en die had grote problemen met het strenge stikstofbeleid van de nationale regering. Het Brabantse CDA is niet ongevoelig voor de besognes van de boeren, vaak zijn het hun kiezers. In Forum zagen de christendemocraten een partner met wie ze ‘realistischer’ milieubeleid kunnen voeren. Bij de VVD spelen trouwens dezelfde sentimenten. Kroeger noemt het ‘een tactische keuze van suffe, regionale politici’.
Toch richt de kritiek zich in de eerste plaats op het CDA. De Brabantse paringsdans met Forum legde immers de zwakte van het nationale bestuur bloot. Eigenlijk zit de partij al een jaar zonder politiek leider. Sybrand Buma werd vorig jaar burgemeester van Leeuwarden en er is nog altijd geen volwaardige opvolger gekozen.
Interne tweespalt
Dat er nog altijd geen leider is, heeft te maken met een richtingenstrijd binnen de partij. Eigenlijk zijn er twee favorieten om Buma op te volgen: Wopke Hoekstra, ondertussen berucht in heel Europa, en Hugo de Jonge, als vicepremier en minister van Volksgezondheid een van de gezichten in de coronacrisis. Kiest het CDA voor Hoekstra, dan zal de partij naar rechts zwenken. Kiest ze voor De Jonge, dan toont ze haar warmere gelaat. Dat het zolang duurt voor de knoop wordt doorgehakt, geeft aan hoe bang de partij is voor interne tweespalt. Aleen leen blijkt nu dat niet-kiezen ook geen optie meer is. De kritiek op het ‘oorverdovende zwijgen’ van de partijtop over de eigenzinnige Brabanders klinkt steeds luider.
Veel tijd om orde op zaken te stellen, is er niet. Volgend jaar zijn er nationale verkiezingen. Premier Mark Rutte is sinds de coronacrisis populairder dan ooit. Zijn VVD zal waarschijnlijk de Brabantse crisis niet voelen. Toch dragen beide regeringspartijen een grote verantwoordelijkheid. Kunnen ze het toelaten dat Baudet blijft inhakken op het beleid van de regering? Vooral het CDA is zijn favoriete schietschijf. Volgens Raoul de Pré, chef-politiek van De Volkskrant, is er maar één manier om de gok te overleven. ‘Door de grenzen van Baudets uitlatingen vanaf nu streng te bewaken en erop toe te zien dat Forum zich in woord en daad deemoedig aanpast aan hun normen en waarden. En niet andersom.’
‘Het is politieke onkunde van het plaatselijke CDA-bestuur. Het heeft zich laten bang maken door de boeren’
PIETER GERRIT KROEGER Historicus en CDA-kenner