‘IS deelt nu zeep uit in de vluchtelingenkampen’
Het komt IS goed uit dat vooral het Westen de coronacrisis zwaar voelt, zegt Paul Van Tigchelt. ‘Ze noemen het een straf van God die ongelovigen treft.’
‘De dreiging is er nog altijd’, zegt Paul Van Tigchelt van het Ocad, de in stelling die de terreurdreiging in ons land evalueert. ‘Het is in België nauwelijks opge merkt, maar vorige maandag nog is in Colombes (bij Parijs) een man doelbewust ingereden op twee agenten. De dader had trouw gezworen aan IS, bleek achteraf.’
‘Ook in Syrië en Irak blijft IS aanslagen plegen. Via hun propagandakanalen heb ben ze in de eerste week van april veertig aanslagen opgeëist in die landen. Ze zijn actiever dan vroeger omdat ze weer de kans krijgen: de coalitietroepen zijn minder aan wezig, er is de spanning met Turkije en nu is er ook covid19.’
‘In zijn propaganda roept IS nog altijd op tot een globale jihad. Terwijl het in het begin van de epidemie vooral zijn aanhangers vroeg hun handen te wassen, is de organisa tie nu weer virulenter. IS probeert ook hier daders opnieuw aan te zetten tot actie. Ze noemen het virus een straf van God die de ongelovigen treft. Het komt hen goed uit dat vooral het Westen en Iran zwaar wor den getroffen. En China natuurlijk ook, het land dat de Oeigoeren onderdrukt.’
‘In de kampen en detentiecentra delen ze zeep uit. Maar ze zeggen er ook bij: wie leeft volgens de regels van de sharia, heeft geen kans om besmet te worden.’
Een studie van Thomas Renard, terreurexpert bij het Brusselse Egmontinstituut, stelde vast dat zeer weinig van de sinds 1990 in België veroordeelde terroristen na hun veroordeling hervielen. Wat denkt het Ocad daarvan?
‘Er is inderdaad weinig recidive. De meeste van de teruggekeerde en veroordeelde Syriëstrijders hebben hun straf uitgezeten. Zij zijn vrij en blijken voorlopig geen groot gevaar. Een deel van hen is wel nog radicaal, maar heeft geweld afgezworen. Een ander deel is min of meer gereintegreerd. Bij de vrouwen gaat dat om 90 procent, bij de mannen om 75 procent.’
‘Maar we moeten voorzichtig blijven. Degenen die hun straf hebben uitgezeten, waren vaak snel en ontgoocheld teruggekeerd uit Syrië. Diegenen die er zich nu nog bevinden, zijn de hardliners die trouw hebben gezworen aan het kalifaat. Bij hen zijn er tikkende tijdbommen, maar dat zijn ze niet allemaal. Onze maatschappij heeft trauma’s na de aanslagen van 22 maart 2016, dat is normaal, maar we moeten er ons voor hoeden om te veralgemenen.’
Zit er evolutie in de dossiers van de moeders en kinderen die nog steeds in de kampen zit ten?
‘Alles staat on hold sinds covid19. Bou chra Abouallal en Tatiana Wielandt wach ten in Turkije tot hun procedure om terug te keren, wordt hervat. In de kampen in Syrië is de toestand nog penibeler geworden. Sommige grensposten zijn gesloten door het coronavirus, ngo’s raken daardoor nog moeilijker ter plaatse dan vroeger. Er zou in de kampen geen covid19 zijn, maar dat is het enige goede nieuws.’
‘Op het vlak van veiligheid worden de kampen Al Hol en Al Roj meer en meer klei ne kalifaten. De hardcore IS’ers proberen er mensen te recupereren. Wie dat niet wil, wordt afgedreigd en mishandeld. Politiek zit alles muurvast. De Koerden willen de kinderen niet laten gaan zonder hun moe ders. Het is een patstelling.’
Is de coronacrisis een motor voor het extremisme? Het lijkt erop dat extremisten van allerlei pluimage tegenwoordig covid19 gebruiken in hun discours.
‘Het is zeker en vast een katalysator. Voor extremisten is covid19 een uitgelezen kans om hun theorieën te verspreiden en hun fans te radicaliseren. Sommige rechtsextremisten geven de schuld aan de joden en de moslims en waarschuwen voor de apocalyps, sommige anarchistische extremisten zien een verband met 5G. Het is echt een lappendeken aan theorieën. Ondertussen is de dreiging voor een rechtsextremistische aanslag door een “lone actor” even groot geworden als die voor een actie uit jihadistische hoek.’
‘Mensen hebben de laatste maanden ook meer tijd om achter hun computer te zitten. Velen zijn boos en gefrustreerd. Daardoor is alles virulenter en agressiever. Als een van die individuen of groepjes plots naar buiten treedt en tot actie overgaat, moeten we daar klaar voor zijn. Bovendien worden tegenwoordig veel misdrijven gepleegd op sociale media: hate speech, racistische uitspraken, aanzetten tot geweld ... Vrijheid van meningsuiting heeft zijn grenzen. Een paar weken geleden was er op een site (Indymediabxl, red.) zelfs een oproep om aanslagen te plegen tegen de politie.’
Zitten de terroristen van morgen op de sociale media?
‘We moeten alerte burgers creëren in de echte wereld, maar ook online. Voor extremisten is internet hun levenslijn’
‘De helft van de wereldbevolking zit op internet. Voor extremisten is dat hun levenslijn. Daarom is het ook zo belangrijk om jongeren te leren dat ze niet alles moeten geloven wat op het scherm van hun smartphone verschijnt. Er moet diversiteit zijn in hun bronnen. We moeten alerte burgers creëren in de echte wereld, maar ook online.’