DE UITDAGING VAN DE PRILLE HOOP
Hoe voorzichtig de herstart van de economie gisteren ook was, hij was voelbaar. Voelbaar in kleine dingen: net wat meer auto’s op de weg, meer gedruis op de bouwwerven waar het vorige week nog stil was, klanten die aanbellen bij een vastgoedmakelaar, de strijkwinkel die de deuren weer opent, de bestelwagen van een pakjesbedrijf die nog steeds routineus dubbel parkeert, maar nu wel iemand hindert. Het hervatten van de bedrijvigheid voelt aan als een teken van hoop. Er gebeurt weer wat.
Maar het signaal is dubbel, want de opleving staat in geen verhouding tot de neurotische ambiance die we geleerd hadden normaal te vinden. Pas nu er een aanvang wordt gemaakt met het herstel van die normaliteit, wordt duidelijk hoe lang en moeizaam de weg daarnaartoe zal zijn. In sommige opzichten is het normale van vroeger zelfs een onbereikbaar droombeeld geworden.
The Economist noemde dat perspectief vorige week de 90procenteconomie. Als we de machine snel weer op 90 procent van haar oude toerental kunnen laten draaien, wat een succes zou zijn, dan is de krimp groter dan de rekenkundige 10 procent. De verbindingen tussen de onderdelen zijn verzwakt of weggevallen. De aantasting van de waardekettingen, noemen de economen dat. Opnieuw welvaart creëren wordt daardoor veel lastiger.
En dan nog iets: voor de crisis waren ons bruto binnenlands product en onze staatsschuld ongeveer even groot. Veronderstel even dat de schuld door de coronacrisis met 20 procent stijgt, terwijl de economie met 20 procent krimpt. Dan is de verhouding tussen beide, die vroeger 100 procent was, niet gestegen tot 120, maar tot 150 procent. Het wegwerken van het gewicht van die extra schuld vereist dus een groei van 50 procent van het gekrompen bbp. Dat is adembenemend.
Hoe laag het niveau precies is van waarop we de nieuwe economie kunnen herlanceren, weten we nog niet. Maar de cijfers over het eerste kwartaal zijn niet bemoedigend. Het coronaeffect speelde toen hooguit twee weken. Intussen zijn we al bijna halfweg het tweede kwartaal, met volledig coronaeffect. De bewarende maatregelen die de overheden namen in de eerste fase van de crisis, verdoezelen de impact. Er waren vorige maand bijvoorbeeld amper faillissementen. Dat is alleen in schijn goed nieuws. De ware omvang van de schade moet nog blijken.
De grote uitdaging wordt om de prille hoop van de herstart te bewaren, ook als het puin dat we moeten ruimen stilaan zichtbaar wordt.
De krimp van de economie maakt opnieuw welvaart creëren veel lastiger