Het coronatijdperk vastleggen voor het nageslacht

Coronadagboeken, de website die ons leert mondmaskers te stikken, foto’s van lege kruispunten: de Belgische archieven zamelen ze nu al in, voor de dag dat iemand terugkijkt naar de quarantaine.

U wilt corona misschien zo snel mogelijk vergeten, maar de Belgische archieven kijken vooruit naar de tijd dat u er toch naar wil terugkijken. Om zo veel mogelijk materiaal te verzamelen dat licht werpt op deze periode, zetten ze de site archivesquarantainearchief.be op, mét contactformulier dat u naar het meest geschikte archief voor uw getuigenis leidt, of naar iemand die u kan helpen om pakweg de site van uw buurtcomité te bewaren.

‘We weten uit ervaring dat we dat soort “hotspots” moeten archiveren’, zegt Willem Vanneste van de beroepsvereniging VVBAD. ‘Het Archief Brussel heeft na de aanslagen in Maalbeek en Zaventem bijvoorbeeld de tekeningen aan de Beurs verzameld. Je zult dat materiaal niet morgen nodig hebben, maar als iemand over twintig of honderd jaar een aspect van deze periode onderzoekt, dan is het er.’

Websites bewaren

Sommige informatie zal hoe dan ook gearchiveerd worden. ‘De Antwerpse affiches die in twintig talen “blijf in uw kot” uitlegden, belanden hoe dan ook in een archief van de overheid. Krantenartikels in krantenarchieven. Websites zijn dan weer heel gevoelig voor verandering.

Privéinitiatieven en spontane acties worden ook niet automatisch bijgehouden.’

Toen corona nog griep was

De voorbeelden liggen voor de hand. De manier waarop we nu over corona communiceren, lijkt in niets op die van twee maanden geleden, toen we dachten dat covid19 een soort griep was. ‘Als je die berichten nu niet capteert, is de kans heel groot dat ze verloren gaan’, zegt Vanneste. Ook typisch: de inzamelactie van het wijkcomité verdwijnt van de site als de actie is afgelopen. ‘Terwijl die initiatieven vaak bijzonder en inte

‘Als iemand over twintig of honderd jaar een aspect van deze periode onderzoekt, dan is het materiaal er’

ressant materiaal hebben.’

‘De website “naai je mondmasker” wordt bijvoorbeeld van overheidswege gepromoot, maar het is een privéinitiatief. Wie gaat dat capteren? Daarom lanceren we deze oproep ook. Wij kunnen mensen en organisaties wegwijs maken in de archieven van onze leden. Het Archief Gent is bijvoorbeeld ontstaan uit het OCMWarchief en het stadsarchief: het heeft altijd het accent gelegd op de lokale gemeenschap en werkt vaker met particulieren dan het liberaal archief Liberas, dat eerder donaties van verenigingen en politici krijgt.’

De waaier aan documentatie die nu wordt verzameld, is breed. Nadat het Archief Brussel een mooie collectie foto’s van lege straten kreeg, volgden er meer foto’s. Het Archief Gent lanceerde al vroeg het idee om coronadagboeken bij te houden. Liberas is bezig met het archiveren van Facebookpagina’s, wat zijn eigen problemen en beperkingen meebrengt. ‘Het archiveren van Facebookpagina’s is door deze crisis in een stroomversnelling gekomen’, zegt Vanneste. Hij maakt ons attent op een online discussie tussen archieven over hashtags: Amsab volgt #ikbensolidair en #beternacorona, Liberas #shopinjekot of #ikkooplokaal. Maar wie moet #samentegencorona volgen? De hashtag van VTM wordt ook in Nederland gebruikt, het moment om uit te zoeken wíé de hashtag heeft gelanceerd is nu.

Tijdcapsules

Het gaat breed – maar dat is wat archieven doen, stelt Vanneste. ‘We stellen tijdcapsules samen. Archiefdiensten selecteren de dingen waarvan we denken dat ze relevant zullen zijn als je over x aantal jaar deze periode wil bestuderen. Maar je weet nooit of iemand die informatie ooit zál opzoeken, en of het niet pas over 200 jaar zal zijn. Archieven zijn mijnen, bewaarplaatsen van ruwe infodata, in tegenstelling tot bijvoorbeeld bibliotheken: de informatie die zij opslaan, is al bewerkt.’

WILLEM VANNESTE VVBAD