Frankrijk maakt zich op voor het einde van de lockdown, al zal de ‘déconfinement’ niet voor elke Fransman hetzelfde zijn. ‘Bleu, blanc, rouge’ maakt plaats voor rood-oranje-groen
Even is Frankrijk niet meer ‘bleu blanc rouge’, maar wel roodoranjegroen. Dagelijks presenteert de Franse regering een coronakaart, die het land in drie delen opdeelt met het oog op de exit. Departementen die zwaar getroffen worden door het coronavirus zijn rood, departementen die relatief gespaard blijven zijn groen en twijfelgevallen oranje.
Die kaart krijgt elke dag een update. Op basis van de kleur die een departement komende donderdag heeft, zal beslist worden hoe de exit er daar uit zal zien. Frankrijk zal op maandag 11 mei de coronamaatregelen versoepelen. In een rood departement zullen parken nog gesloten blijven en gaan ook de middelbare schoolpoorten (collège) nog niet meteen open.
De kaart is niet alleen gebaseerd op de epidemie en de verspreiding ervan, maar ook op de druk op de ziekenhuizen. Vanaf 11 mei komt er een extra criterium bij: is het departement klaar om uitgebreid te testen?
Dunner bevolkt
Wat opvalt is dat er dwars door Frankrijk een diagonaal loopt. Links is alles groen, rechts alles rood. Daartussen liggen een aantal oranje departementen, die donderdag groen of rood zullen kleuren. Hoe komt het dat het noordoosten zoveel zwaarder getroffen is dan het zuidwesten, waar een aantal departementen amper coronagevallen hebben?
‘Ten eerste zijn die departementen dunner bevolkt’, zegt Rodolphe Thiébaut, professor volksgezondheid aan de universiteit van Bordeaux. ‘Dat maakt het voor een virus al lastiger om te circuleren.’ In veel groene departementen is de bevolkingsdichtheid amper de helft van het nationale gemiddelde. Dat er in Lozère (13 inwoners per km²) slechts één coronadode viel en in het departement Parijs (21.000 inwoners per km²) bijna 1.400, hoeft niet te verbazen.
Dat is natuurlijk niet de enige verklaring. Toen Frankrijk op 17 maart in lockdown ging, greep het virus al flink rond zich heen in de regio rond Parijs, het noorden en het oosten van het land. In het westen waren er amper gevallen. De Franse epidemioloog Mircea T. Sofonea vergeleek het met het blussen van een brand. ‘Als je tegelijk blusvliegtuigen stuurt naar gebieden waar een zware brand alles al dagenlang vernielt en naar gebieden waar nog maar net vlammetjes verschijnen, krijg je een verschillend resultaat’.
‘De lockdownmaatregelen zijn bijzonder efficiënt gebleken’, zegt Thiébaut. ‘De epidemie heeft geen kans gekregen om zich verder te ontwikkelen in die groene gebieden. Het is bij twee grote brandhaarden gebleven in Frankrijk: enerzijds Parijs, met een hoge bevolkingsdichtheid en internationaal karakter. Anderzijds het noordoosten. Dat het coronavirus daar zo hard heeft toegeslagen komt door de grote religieuze bij
eenkomst eind februari in Mulhouse’.
De stad in de Elzas was toen het toneel van een grote evangelische viering. Daar kwamen duizenden gelovigen drie dagen samen om te bidden. Niet veel later was de situatie er in de overvolle ziekenhuizen net zo nijpend is als in NoordItalië. Patiënten uit die zwaar getroffen gebieden werden per sneltrein of militair vliegtuig overgebracht naar ziekenhuizen in minder getroffen streken.
Burgerzin
Thiébaut houdt zijn hart vast voor het afbouwen van de maatregelen, ‘zeker in de groene gebieden. Men voelt zich daar minder betrokken en de kans bestaat dat de maatregelen – die er voor alle duidelijkheid nog zullen zijn – minder gaan nageleefd worden. Dat zou wel eens tot een heropflakkering kunnen leiden in regio’s die tot dan relatief gespaard bleven.’
Ook de Franse regering beseft dit, maar vertrouwt op de burgerzin van de Fransen. ‘Reizen tussen groene en rode gebieden zal niet verboden zijn. Maar als je in een gebied woont waar het virus actief circuleert, is het logisch dat je beter niet naar gebieden trekt waar het niet circuleert.’
‘Dat het coronavirus in het noordoosten zo hard heeft toegeslagen, komt door de grote religieuze bijeenkomst eind februari in Mulhouse’
RODOLPHE THIÉBAUT
Professor volksgezondheid universiteit Bordeaux