Miljoenen vliegen in het rond, maar risico op ‘eigen volk eerst’ blijft bestaan in race naar vaccin
Met de internationale donorconferentie tegen het coronavirus probeert de EU zich op te werpen als de wereldleider in de strijd tegen covid19. Grote afwezige waren de Verenigde Staten, zodat het risico op ‘gezondheidsnationalisme’ blijft bestaan.
De tientallen miljoenen vlogen gisteren in het rond tijdens de donorconferentie die de Europese Commissie organiseerde om de ontwikkeling van tests, behandelingen en vaccins tegen het coronavirus te kunnen financieren. Het was de bedoeling om 7,5 miljard euro samen te brengen, het voorlopige eindcijfer ligt 100 miljoen lager. Zoals wel vaker bij dit soort evenementen, is onduidelijk welk deel van de toegezegde middelen echt nieuw is en niet eerder al werd toegewezen. Bovendien telt ook geld dat landen sinds 31 januari al uitgaven. En er zal veel meer nodig zijn dan dat enorme bedrag – vijf keer meer, zei Antonio Guterres, de secretarisgeneraal van de VN.
Maar even belangrijk was de boodschap dat het coronavirus alleen overwonnen kan worden via globale samenwerking. In die zin was de donorconferentie een groot succes. ‘Dit toont de kracht van eenheid’, zei Commissievoorzitster en initiatiefneemster Ursula von der Leyen. Ze praatte als een volleerde presentatrice de interventies en videoboodschappen aan elkaar van een indrukwekkende rij politici uit de EU en de rest van de wereld: GrootBrittannië, Canada, Zwitserland, Servië, ZuidAfrika (als voorzitter van de Afrikaanse Unie), Japan, Jordanië, Oman, Israël, ZuidKorea, Australië, NieuwZeeland en SaudiArabië, dat de G20 voorzit. Namens China kwam de ambassadeur bij de EU aan het woord.
Achterdocht jegens VS
De grote afwezigen waren Rusland en vooral de Verenigde Staten. En de achterdocht jegens president Donald Trump is al groot sinds hij in maart de rechten probeerde te verwerven van een vaccin waaraan een Duits bedrijf werkt. ‘Het is spijtig dat de VS geen deel uitmaken van de conferentie’, zei de Noorse premier Erna Solberg. ‘Wanneer je in een crisis zit, moet je samen met anderen die crisis managen.’ ‘Het is vitaal dat we allemaal de handen in elkaar slaan’, zei de Amerikaan Seth Berkley, ceo van de vaccinalliantie Gavi.
Die Amerikaanse afwezigheid biedt de EU de kans om de rol van wereldleider op zich te nemen en te pleiten voor de multilaterale aanpak die het handelsmerk is van de EU. ‘Een doorbraak door de wereld, voor de wereld’, vatte Von der Leyen het samen, die van verschillende leiders van buiten de EU lof kreeg toegezwaaid. ‘Dit is het soort leiderschap dat de wereld vandaag nodig heeft’, zei Antonio Guterres.
‘Geen wedstrijd tussen landen’
De globale aanpak moet voorkomen dat er een ‘gezondheidsnationalisme’ ontstaat eens er een vaccin op de markt is, waarbij de zwaksten het gelag zouden betalen. ‘De race naar een vaccin dat dit virus kan verslaan, is geen wedstrijd tussen landen, maar de meest urgente en gedeelde inspanning van ons leven. Het is de mensheid tegen het virus’, aldus de Britse premier Boris Johnson. ‘Het toekomstige vaccin moet gedeeld eigendom zijn van de hele mensheid’, zei de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Maar nog niet uitgeklaard is de kwestie van de intellectuele eigendom van de farmabedrijven die intensief aan de ontwikkeling van tests, geneesmiddelen en vaccins werken. Dave Ricks, voorzitter van de internationale federatie van farmabedrijven, sprak tijdens zijn interventie sussende taal: ‘We worden gedreven door een diep gevoel van verantwoordelijkheid. We zijn vastbesloten erop toe te zien dat behandelingen beschikbaar en betaalbaar zijn voor alle patiënten, wie of waar ze ook zijn.’
De conferentie bracht 7,4 miljard euro samen, maar er zal tot vijf keer zoveel nodig zijn om de crisis te bestrijden, zegt de secretarisgeneraal van de Verenigde Naties