Warmt de aarde op doordat wij, mensen, warm zijn?
We zijn net kleine straalkacheltjes. Dat merk je maar al te goed als je met wat mensen opgesloten zit in een kleine ruimte. Gemiddeld stralen we ongeveer 100 watt aan warmte uit. Tel je al die kacheltjes bij elkaar op, dan kom je met een wereldbevolking van pakweg 7,5 miljard mensen uit op een totaal vermogen van
750 gigawatt. Dat is 250 keer zoveel als de energie die de kerncentrales van Doel produceren (samen zo’n 3.000 watt).
En toch, zegt klimaatonderzoeker Herman Russchenberg (TU Delft) slaan we daarmee nog geen deuk in een pakje boter. ‘De mens is nietig. De zon bestraalt de aarde met een vermogen van gemiddeld 340 watt per vierkante meter. Daarmee warmt ze de aarde 230.000 maal harder op dan alle mensen bij elkaar.’
In feite is de verhouding nog extremer – oneindig veel extremer – want welbeschouwd warmt de mens de aarde helemaal niet op met haar lichaamswarmte. Dat heeft te maken met de wet van be houd van energie. De aarde is een gesloten energiesysteem dat gevoed wordt met zonneenergie. Onze lichaamswarmte danken we aan het voedsel dat wij eten, en dat is weer helemaal terug te voeren naar de fotosynthese van plan ten, en dus naar zonlicht.
‘Onze groei en onze spijsvertering gaan ten koste van ener gie elders op aarde. Ga maar na. Stel: je oogst een andijvie van het land. Die eet je op en verteer je. Je straalt vervolgens warmte uit. Die energie was ook vrijgekomen als je de andijvie op het land had laten rotten. En evengoed komt de energie die in je lichaam zit opgeslagen in de vorm van al dat or ganische materiaal, waaronder vetten, weer vrij als je zelf doodgaat.’
De enige manier om als mens warmte aan het aardse systeem toe te voegen is door buitenaards eten tot je te nemen. ‘En door fossiele brandstoffen te verstoken natuurlijk’, voegt Russchenberg toe. ‘Fossiele brandstoffen danken we weliswaar ook aan de zon, maar de tijdschaal is in dit geval dermate opgerekt, dat je toch wel kunt stellen dat de aarde door menselijk handelen opwarmt.’
‘Als je je beperkt tot lichaamswarmte, nee, dan is het inderdaad onmogelijk om de aarde op te warmen.’
Is het omgekeerde wel mogelijk? Dat we de aarde afkoelen met onze lichamen? Een gedachteexperiment: stel dat de mens in aantal toeneemt of dat we steeds dikker worden – dat er kortom netto meer kilo mens op aarde komt – dan wordt steeds meer van de zonneenergie opslagen in menselijk weefsel. Die energie komt weer vrij als mensen doodgaan. Maar zolang de populatie groeit onttrek je nette energie aan het systeem. ‘Dat klopt’, zegt Russchenberg. We zijn wat dat betreft net bomen. Maar dan nog maakt het allemaal zeer weinig uit.’
Vragen voor de wetenschapswinkel zijn welkom op wetenschap@standaard.be, onder vermelding van naam en woonplaats.
‘De mens is nietig: de zon warmt de aarde 230.000 maal harder op dan alle mensen bij elkaar’
HERMAN RUSSCHENBERG Klimaatonderzoeker