‘In het openbaar wou hij niet als stel gezien worden’

Op de eerste dag van de lockdown wou Liesje* checken hoe het met haar vriend ging. Hij bleek zich verschanst te hebben in zijn huis en betichtte haar van poging tot inbraak. Na weken tobben maakte ze het uit. ‘Ik heb het via email gedaan. Ik kon niet naar hem toe, want hij zag me niet als zijn partner.’

‘We hadden geen afspraak op de dag dat de lockdown inging. We hadden nooit afspraken, hij zei altijd dat hij niet vooruit kon plannen, en dat ook niet wilde. Die dag passeerde ik aan zijn huis, omdat ik op bezoek ging bij een vriendin die vlak bij hem woont. Ik zag dat de gordijnen gesloten waren en ik werd ongerust. Nog ongeruster dan ik al was, omdat hij niet geantwoord had op mijn smsberichten. Ik ging aanbellen, maar hij deed niet open. Toen ik het met mijn sleutels probeerde, bleek dat hij aan de achterdeur zijn sleutel in het slot had laten zitten, en dat de voordeur vergrendeld was.’

‘Ik stuurde nog een sms, of hij alsjeblief wilde laten weten hoe het met hem ging, en dat hij me desnoods alleen het woord “spelonk” kon sturen – dat was het codewoord voor wanneer hij de nood voelde om zich terug te trekken. “Sorry, ja, spelonk”, stuurde hij terug. ’s Avonds kreeg ik een mail, die als een aanval las. Hij liet me weten dat ik gezondigd had tegen de coronamaatregelen door bij die vriendin op bezoek te gaan. En hij zei erbij dat hij niet begreep waarom ik zo dodelijk ongerust was, en waarom ik meende het recht te hebben om bij hem in te breken.’

‘Die mail gaf me een heel slecht gevoel. En dan eindigde hij ook nog met de aanbeveling om mezelf op te rapen, tot rede en kalmte te komen, en een pauze in te lassen. Hij had zelf ook behoefte aan een pauze, schreef hij. Ik vond het verschrikkelijk heftig, maar vrienden van me wezen me erop dat het een fullblown autistische meltdown is. Het is typisch gedrag van iemand met autisme die in paniek is.’

‘Hij heeft nooit een diagnose gekregen, maar ik ben redelijk zeker dat hij een autismespectrumstoornis heeft. Een vriendin raadde me aan om het boek 22 things a woman must know if she loves a

man with Asperger’s syndrome te lezen, en het was choquerend herkenbaar. Ik heb het ook aan mijn vriend laten lezen, en hij zei dat hij het zelf geschreven had kunnen hebben. Dat hij een autismespectrumstoornis heeft, zou het gebrek aan wederkerigheid verklaren dat van in het begin van onze relatie gespeeld heeft. Het was altijd aan mij om hem te vragen of we konden afspreken. Op vrijdagochtend mailde ik hem dan een voorstel, in de hoop dat ik hem in het weekend kon zien. En afscheid nemen moest altijd zonder te weten wanneer we elkaar terug zouden zien. Hij wou het niet anders, maar voor mij was dat lastig.’

‘Dat we een latrelatie hadden, vond ik niet zo erg. Ik heb er nooit een probleem mee gehad om hem in de week niet te zien, maar ik miste het gevoel van verbondenheid, ook tussendoor. Ik heb altijd het gevoel gehad dat hij er was op de momenten dat ik hem zag, maar dat hij de rest van de tijd weg was, en dat ik altijd opnieuw moest vechten en hem terughalen. Ik heb hem natuurlijk ook nooit de kans gegeven om een tijd weg te blijven en zelf terug te komen. Ik was te ongerust dat hij niet zou terugkomen.’

Eenzaat

‘Hij heeft van bij het begin benadrukt dat hij een eenzaat is. We hebben elkaar via een datingsite leren kennen, en hij was er meteen eerlijk over dat relaties voor hem moeilijk lagen. Hij wou ook niet monogaam zijn, hij had af en toe nog seks met exvriendinnen en zat ook nog altijd op de datingsite. Ik kon hem dat niet verbieden, maar het deed me wel pijn. In theorie geloof ik dat iemand meerdere mensen graag kan zien, zonder dat het afbreuk doet aan elke relatie op zich, maar in de praktijk vond ik het te hard om te moeten horen dat hij seks met andere vrouwen had. Door mijn onzekerheid heb ik nood aan iemand die mij exclusief graag ziet. Misschien had ik het minder pijnlijk gevonden als hij ons erkende als een volwaardig stel, maar dat deed hij niet. Als we samen buiten kwamen, had hij liever niet dat mensen zouden zien dat we een stel waren. Als ik aankaartte wat zijn gedrag me deed, merkte hij op dat hij nu eenmaal zo is, en dat hij zichzelf niet kan en wil veranderen. Als ik een relatie met hem wou, moest ik me aanpassen.’

‘De relatie putte mij uit. Vrienden zeiden allang dat ik ermee moest stoppen. Ik besefte zelf dat de relatie me beschadigde, maar het heeft me weken gekost om de moed te vergaren om mijn breakupmail te versturen. Mijn exvriend is een moeilijke man, maar ik zie hem graag. We hebben heel mooie, ontroerende momenten gehad, als we samen naar muziek luisterden bijvoorbeeld. Hij toonde me zijn gevoelens, hij toonde me zelfs zijn pijn. Hij stak niet weg dat hij beschadigd was, onder meer omdat hij een moeilijke relatie met zijn ouders had. Hij gaf dubbelzinnige signalen, hij zei dat hij geen relatie wou, maar hij wou wel mijn liefde, denk ik.’

‘In mijn breakupmail, die ik eind april verstuurd heb, ben ik heel hard geweest. Het deed me zoveel pijn om hem te versturen. Ik vind het ook ongehoord om het uit te maken per mail, maar hij liet me geen andere keuze. Hij interpreteert de lockdownmaatregelen op een strikte manier, en hij beschouwt mij niet als een vaste partner, dus ik heb niet het recht om op bezoek te komen. Zijn hele gedrag tijdens de lockdown heeft me erg gekwetst. Dat hij me een tijd niet wou zien, zou ik nog kunnen verkroppen, maar bovendien vraagt hij niet eens hoe het met me gaat. Hij lijkt er niet bij stil te staan wat het met mij doet dat hij zich terugtrekt. Een paar dagen na mijn zogezegde poging tot inbraak heeft hij me nog gemaild om te vragen of ik mijn stel sleutels naar zijn zus kon sturen, want niemand in zijn familie had sleutels van zijn huis. Ik heb gedaan wat hij vroeg, maar voor mij voelde het alsof hij vooral niet meer wou dat ik de sleutels van zijn huis had.’

Leegte

‘Door alle problemen in de relatie ben ik een psycholoog gaan opzoeken. Er zit een leegte in mij, dat weet ik al heel lang. Ik weet ook waar ze vandaan komt. Mijn ouders waren heel lieve mensen, maar ik ben opgegroeid in een tijd waarin meer aandacht was voor praktische zaken dan voor emotionele noden. Doordat ik veel dingen alleen moest doen, ben ik heel angstig geworden. Ik voel me snel afgewezen. Dat gaat heel ver. Een paar dagen geleden mopperde er iemand over mij in de supermarkt. En ik wist dat het met corona te maken had, maar toch ben ik dan helemaal van slag.’

‘Dat ik zo onzeker ben, leidt ertoe dat ik me aangetrokken voel tot mannen die aan zichzelf genoeg hebben. Of die in elk geval uitstralen dat ze aan zichzelf genoeg hebben. Ik zal moeten leren afstand te houden van dat soort mysterieuze mannen. Ik weet dat ik met die leegte in mezelf aan de slag moet, dat ik mezelf graag moet leren te zien. Op zich doe ik dat wel, ik weet dat ik een goede vriendin en een goede moeder ben. Maar ik val op mannen die me de leegte in mij nog eens extra hard laten voelen. Dat is niet per se hun schuld, ik zie ook mijn eigen aandeel in de dynamiek van de relatie. Een paar dagen nadat ik mijn breakupmail verstuurd had, heb ik nog een mail gestuurd om me te excuseren voor mijn harde toon. Ik besef dat het evengoed aan mij lag dat de relatie niet werkte. Door zijn autisme was hij emotioneel onbeschikbaar, maar ik heb veel tijd nodig gehad om te aanvaarden dat zelfs alle liefde van de wereld soms niet genoeg is om een relatie te laten werken, hoe pijnlijk die vaststelling ook is.’

* Op verzoek van de geïnterviewde is Liesje een schuilnaam.

‘Hij kon en wou zichzelf niet veranderen. Als ik een relatie met hem wou, moest ik me aanpassen’