Verlaten strand laat plantjes herademen
Zonder het toeristische geweld steken de zeeraket en andere plantensoorten de kop op. Zij leggen de kiem voor de duinen die ons beschermen.
BRUSSEL I Onze stranden kleuren groen, en binnenkort misschien lila. De zeeraket, een vlezige eenjarige plant, floreert er opmerkelijk goed. ‘Dit heb ik nog nooit meegemaakt’, zegt Sam Provoost, kustecoloog van het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (Inbo). Hij houdt de strandvegetatie al twaalf jaar nauwlettend in het oog. Samen met het Vlaams Instituut voor de Zee (Vliz) inventariseerde hij de afgelopen weken met de hulp van vrijwilligers de Vlaamse stranden. Op een derde van de onderzochte stroken staan er veel meer zeeraketten boven de vloedlijn dan anders. Tot zelfs duizend keer meer. Ook biestarwegras en stekend loogkruid werden aangetroffen.
De reden voor die plotse hausse? Door de coronamaatregelen blijven de toeristen weg en wordt het strand niet machinaal gereinigd of opgehoogd voor de cabines. De reiniging van de stranden gebeurt weinig selectief. De machines halen, behalve afval, ook de zeewierresten weg waaruit de planten hun voedsel halen.
Veelzeggend: waar er wel ingrepen gebeurden, vonden de vrijwilligers minder plantjes. Ook smalle stranden scoorden minder goed. ‘We hebben het onderzoek dat normaal in het najaar gebeurt, met opzet naar het voorjaar verplaatst om na te gaan wat de coronaluwte deed met het strand’, zegt Jan Seys van het Vliz.
Embryonale duin
Zullen we de zeeraket en zijn lila bloemen straks ook in volle bloei zien? Provoost maakt zich weinig illusies. ‘Als het toerisme en de werken op het strand weer op gang komen, zullen de meeste plantjes verloren gaan. Maar het positieve aan dit verhaal is dat de natuur zich wel degelijk herstelt als we het strand even met rust laten.’
En dat herstel is meer dan welkom. Hoe klein ook, de plantjes zijn van groot belang voor het kustmilieu. Ze houden een beetje zand vast en vormen op die manier embryonale duinen. Als die kunnen aangroeien, worden ze op de lange termijn volwaardige duinen. Daarvoor is, meer nog dan de groeit beduidend meer zeeraket dan anders. enkele weken geleden. zeeraket, een andere plant cruciaal, het minder sexy biestarwegras. ‘Dat is een blijver voor jaren’, zegt Provoost. ‘Als die het zand tot een meter hoog kan vasthouden, komt het helmgras en zijn we vertrokken.’
De duinen zijn niet alleen mooi, ze zijn ook poortwachters. Door de verwachte stijging van de zeespiegel zullen we onze kust beter moeten beschermen tegen het natuurgeweld uit zee. Meer en sterkere duinen werpen een dam op. ‘Hebben we geen duinen, dan moeten we betonnen muren op
trekken,’ zegt Provoost.
‘De natuur levert ons gratis de beste bescherming’, zegt Krien Hansen van Natuurpunt. ‘Wij hopen dat het beleid de prille duinen fatsoenlijk zal beschermen.’
Biljartlaken
De lila zandraket kan volgens Hansen een bescheiden rol spelen in het creëren van een draagvlak voor de maatregelen voor de kustbescherming. ‘De toeristen hebben een verkeerd beeld van het strand. Ze willen een schoongeveegd biljartlaken. Maar op een deze zomer. natuurlijk strand liggen aangespoelde dingen en groeien plantjes. Nu krijgen we een uitgelezen kans om ze te laten wennen aan dat beeld.’
Niet alleen de natuurbeschermers zullen dat waarderen. Ook de handelaars op de dijk zullen er niet rouwig om zijn wanneer er minder zand naar hun terras of zaak waait. ‘Ook een surfclub toonde zich al vragende partij om de duinvorming te stimuleren’, vertelt Jan Seys. ‘De surfers beseffen dat de duinen hun plek beschermen.’