ZO MAAK JE VAN EEN CRISIS EEN OPPORTUNITEIT

Dit is Europa’s moment, zei Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie gisteren trots. Meer cynisch aangelegde waarnemers vonden de naam van het herstelplan dat ze aankondigde, NextGenerationEU, goed gekozen: het is immers de volgende generatie die de kosten van de wederopbouw na corona zal moeten dragen. Over de verdienste van het project zal de geschiedenis inderdaad pas later oordelen. Maar dat het, hoe het ook uitpakt, om een groot en belangrijk ogenblik voor Europa gaat, staat vast.

Toen de Duitse kanselier Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron een fonds van 500 miljard euro voorstelden om de meest getroffen lidstaten met giften te ondersteunen, waarbij het geld door de Commissie op de financiële markten zou worden geleend, leek dat een uiterst gevaarlijk spel. Door de facto de kosten van de crisis onder de lidstaten te delen naar draagkracht en het reddingsgeld te besteden naar behoefte, werd een rode lijn overschreden die de Unie onder ondraaglijke spanning had kunnen plaatsen. Merkel zette haar binnenlandse politieke krediet, dat groter is dan ooit, in om de traditionele Duitse afkeer voor deze ‘mutualisering’ in toom te houden. Maar vier traditioneel zuinige lidstaten, Oostenrijk, Nederland, Zweden en Denemarken, gingen in het verzet. Daar had het drieste plan op kunnen vastlopen en dat kan nog steeds, want zowel alle lidstaten als het parlement moeten nog instemmen.

De Europese Commissie vergrootte het pakket met 250 miljard euro aan leningen die de ontvangende lidstaten wel moeten terugbetalen en paste het geheel in in het nieuwe Europese meerjarenbudget. Daar kan de beruchte Europese compromismachine de komende weken op los worden gelaten. De contouren voor een historisch akkoord worden stilaan zichtbaar.

Als topdebiteur kan de Commissie goedkoper lenen dan armlastige lidstaten zoals Italië en Spanje. Dat voorkomt dat speculanten hun pijlen richten op de zwakste plekken in de eurozone. Tegelijk vergroot ‘Europa’ gevoelig zijn politieke macht, met inbegrip van nieuwe vormen van belasting. Zo maak je van een crisis een opportuniteit.

Tien jaar crisisbeheer op het scherp van de snee, met de traumatiserende Brexit als triest orgelpunt, hebben de Europese machinerie gesmeerd. Als ze er via dit ambitieuze herstelplan in slaagt de Europese economie weer op de sporen te krijgen, verricht ze een krachttoer. De gevolgen van een mislukking zijn dan weer nauwelijks voorstelbaar. Zelden was de inzet groter.

De contouren van historisch Europees akkoord worden zichtbaar