Europa wil bedrijven en vervuilers laten betalen
Om haar herstelfonds te spekken, wil de Commissie zelf meer geld ophalen. Dat zoekt ze bij vervuilers en bij bedrijven die weinig belastingen betalen.
BRUSSEL I Waar gaat Ursula von der Leyen de 750 miljard halen waarmee ze de lidstaten uit de economische coronacrisis wil halen? De voorzitster van de Europese Commissie komt met een gewaagd plan. Ze wil de eigen inkomsten van de Commissie verhogen, zodat die meer geld kan lenen op de kapitaalmarkten. Vanaf 2028 kunnen die eigen middelen ook gebruikt worden om de subsidies aan de lidstaten uit het herstelfonds terug te betalen.
Maar die eigen inkomsten liggen politiek gevoelig, want meer eigen geld betekent in de ogen van de lidstaten meer macht voor Brussel. Daarom zijn vorige pogingen van de Commissie om eigen inkomsten aan te boren vaak mislukt. Op dit moment komt het geld van de Europese meerjarenbegroting in de eerste plaats van de lidstaten. Zij dragen een (klein) percentage van hun bnp af aan Europa. Dat leidt elke zeven jaar tot hoogoplopende ruzies – ook de nieuwe meerjarenbegroting (20212027) is nog niet rond. Slechts 1,2 procent van die begroting komt op dit moment uit eigen middelen.
Von der Leyen wil die eigen inkomsten optrekken tot 2 procent en legt daarvoor verschillende mogelijkheden op tafel. Met die nieuwe inkomsten wil ze twee vliegen in een klap slaan: meer geld naar de zwaarst getroffen lidstaten laten vloeien én de Europese economie vergroenen. ‘De Commissie wil de Green Deal tot een goedeinde brengen. Groene inkomsten moeten de groene transitie ondersteunen en de strijd tegen de opwarming van de aarde helpen.’
Groene taksen
Die groene inkomsten komen neer op groene taksen. Zo legt de Commissie opnieuw het idee op tafel om een taks in te voeren op plastic verpakkingen die niet gerecycleerd kunnen worden.
Daarnaast wil ze de inkomsten uit de emissiehandel verhogen. Europa werkt met een systeem waarbij de uitstoot van broeikasgassen belast wordt. Een ton CO2 kost op dit moment ongeveer 25 euro. Dat systeem moet de grote industriële bedrijven aanzetten om schoner te produceren. Maar twee belangrijke sectoren – de scheepen de luchtvaart – zitten niet in het systeem. Als het van de Commissie afhangt, moeten ook zij binnenkort belast worden op hun uitstoot.
Dat lijkt de logica zelve. Alleen is dat in de praktijk niet evident. De Commissie kan dat alleen opleggen voor schepen en vliegtuigen die binnen de Europese wateren of het luchtruim opereren. Maar deze twee sectoren opereren mondiaal, en vorige pogingen om dit in te voeren mislukten, omdat bijvoorbeeld de Amerikanen gingen dwarsliggen. Bovendien gaat de luchtvaartsector door zijn diepste crisis ooit. Deze groene belasting komt dus op een lastig moment. Toch plakt Von der Leyen al een bedrag op de extra inkomsten. Ze rekent op 10 miljard, afhankelijk van de koolstofprijs.
Daarnaast wil de Commissie ook werk maken van een CO2grensbelasting. Dat is een importheffing op goederen uit landen waar bedrijven goedkoper CO2 mogen uitstoten dan in Europa. Het moet voorkomen dat de inspanningen van de Europese Unie om klimaatneutraal te worden, ondermijnd worden. Hoe die taks er moet uitzien, is nog niet duidelijk. Toch kleeft de Commissie ook daar al een bedrag op: 5 tot 14 miljard.
Digitaks
Behalve groene taksen invoeren, wil de Commissie ook dat bedrijven een extra steentje bijdragen. ‘Bedrijven die grote voordelen halen uit de eengemaakte markt en die de crisis overleven, mede dankzij de steun van de lidstaten en de EU, kunnen een bijdrage leveren aan het herstel.’ Hoe die bijdrage er moet uitzien, moet nog bekeken worden. Maar opnieuw plakt de Commissie er al een bedrag op: jaarlijks 10 miljard.
En dan is er de onvermijdelijke digitaks. De digitale economie heeft de bedrijfswinst losgekoppeld van de fysieke vestigingsplaats van bedrijven. Zij kunnen hun winst kunstmatig concentreren in landen met een laag belastingtarief. Vooral Frankrijk wil dat aanpakken, en nu springt ook de Commissie op de kar van Emmanuel Macron. Bedrijven met een omzet boven de 750 miljoen zouden zo’n digitaks moeten betalen. Opbrengst? Jaarlijks tot 1,3 miljard. Maar opnieuw: eenvoudig wordt de invoering niet. De Amerikaanse president Donald Trump wil er niet van weten.
‘Bedrijven die de crisis mede dankzij de EU overleven, kunnen een bijdrage leveren aan het herstel’ URSULA VON DER LEYEN Voorzitster Europese Commissie