Bloedbad bij schalieoliebedrijven moet Trump zorgen baren
De Amerikaanse schalieoliebedrijven sneuvelen bij bosjes. Dat is slecht nieuws voor president Trump en zijn herverkiezing. Maar de industrie van schalieolie en -gas dood verklaren, is voorbarig.
Chesapeake Energ y heeft het faillissement aangevraagd. Onverwacht is dat niet – al maanden werd erover gespeculeerd – maar dat een van de pioniers van de Amerikaanse schalieolieen schaliegasindustrie het loodje moet leggen, is symptomatisch voor de schokgolven die door de sector gaan.
Op zijn hoogtepunt was Chesapeake – met zetel in Oklahoma City – 35 miljard dollar waard en was het de tweede grootste olieproducent van de VS geworden. Maar de jongste jaren kon het bedrijf, dat snel was gegroeid, zijn schulden steeds moeilijker aflossen. De coronacrisis gaf het laatste zetje richting afgrond.
Chesapeake is niet het eerste schalieoliebedrijf dat dit jaar over de kop gaat – de teller staat al op 25 – en het zal ook niet het laatste zijn, verwachten analisten. De sector betaalt op dit moment de prijs voor een snelle groei die gefinancierd werd door schulden. De lage olieprijs geeft veel bedrijven nu de genadeslag en dat is slecht nieuws voor de Amerikaanse president Donald Trump. Die speelt al maandenlang hoog spel op het internationale olietoneel.
We spoelen terug naar begin maart. De Saudische kroonprins
Mohammed bin Salman begint een robbertje armworstelen met de Russische president, Vladimir Poetin. MBS kondigt aan dat hij de Saudische oliekraan volledig zal opendraaien omdat Poetin niet wil ingaan op een voorstel de wereldwijde productie te beperken.
Het gevolg laat zich meteen voelen. De olieprijs stort in. De prijzen voor gas waren sinds de winter van 2019 naar een dieptepunt gezakt. Hoewel de economieën van SaudiArabië en Rusland in grote mate afhankelijk zijn van de olie-inkomsten, zijn Poetin en MBS bereid hoog spel te spelen. Een (tijdelijke) daling van de prijzen kunnen ze wel aan. Hun productiekosten liggen flink lager dan die van de Amerikaanse schalieoliebedrijven.
Daar slaat de paniek toe. Als de Russen en Saudi’s niet snel tot een vergelijk komen, zullen de Amerikaanse bedrijven de zwaarste prijs betalen. Rick Perry, Trumps voormalige minister van Energie, zet de president aan het werk. Hij moet al zijn gewicht in de schaal gooien om MBS en Poetin tot rede te brengen. Trump beseft ook dat de VS een olieoorlog niet kunnen winnen en dat mogelijk zelfs zijn herverkiezing op het spel staat. Hij neemt de telefoon en zet Poetin en MBS onder druk.
Met succes. De twee stemmen in met een productieverlaging. De andere Opec-landen volgen. Trump kan zich op de borst kloppen als dealmaker.
Reddingsboei
‘Voor de Amerikaanse olie-industrie was dat zeker een interessant akkoord’, zegt Thijs Van de Graaf, specialist energiepolitiek aan de Universiteit Gent. ‘Terwijl de 24 landen van Opec+ hun oliebedrijven verplichtten hun productie te beperken, hielden de Amerikaanse bedrijven hun handen vrij. Het enige wat Trump deed, was een reductie waarmee Mexico niet wilde instemmen, op zich nemen.’
Thijs Van de Graaf
Hoewel de afgesproken productievermindering als onvoldoende werd bestempeld – door de coronacrisis was de vraag helemaal gekelderd – begon de prijs van een vat ruwe olie toch langzaam richting 40 dollar te stijgen. Net genoeg om de schalieoliebedrijven een reddingsboei toe te werpen en voor Trump meer dan genoeg om de loftrompet te steken. Twee weken geleden zei hij nog dat ‘we een fantastische job hebben gedaan door de olie zo snel weer op peil te brengen’. Daarbij verwees hij ook naar zijn pleidooi om de VS zo snel mogelijk uit de coronalockdown te halen.
Het faillissement van Chesapeake zet daar nu weer een domper op. Volgens Van de Graaf mogen de gevolgen van de problemen in de sector absoluut niet onderschat worden in de verkiezingsstrijd. ‘De schalieolie-industrie is geconcentreerd in een zevental Republikeins stemmende staten. De golf van faillissementen weegt er op de arbeidsmarkt én op de belastinginkomsten van de staten. Voor een president die rekent op de economie om herverkozen te worden, kan dat cruciaal worden.’
En dan is er nog een probleem. Voor de bedrijven die nog balanceren op de rand van de afgrond, is het belangrijk dat de coronacrisis zo snel mogelijk onder controle raakt. En laat dat nu net het probleem zijn in de oliestaten. Het virus is daar aan een grote opmars bezig waardoor de kans dat zij opnieuw op slot gegooid moeten worden, groeit.
Een nieuwe lockdown kan ook hen de doodsteek geven. Die boemerang kan bij Trump terechtkomen, want hij was de man die het land zo snel mogelijk van het slot wilde.
Milieuactivisten
Olie wordt ook een thema in de verkiezingscampagne. Volgens Amerikaanse media heeft Trump de oliebedrijven beloofd dat ze na zijn verkiezing zullen mogen boren in de Golf van Mexico. Wegens de risico’s voor het milieu is dat een erg omstreden plan. Daarom trekt Joe Biden nu volop de kaart van het milieu. Als de komende maanden nog meer schalieoliebedrijven over de kop gaan, zullen kiezers zich nog meer vragen stellen bij Trumps belofte. Waarom nog meer naar olie boren als de markt verzadigd is?
De milieuactivisten hopen zelfs dat de schalieolie, waarvan de productie allesbehalve milieuvriendelijk is, definitief de doodsteek krijgt. Maar zover is het zeker nog niet. ‘Schalieolie is bijna niet kapot te krijgen’, zegt Van de Graaf. ‘Iedereen weet perfect waar die olie en dat gas zitten. Als de prijzen weer aantrekken, kan de exploitatie snel weer gestart worden. Dat zal dan waarschijnlijk ook gebeuren.’
‘Schalieolie is bijna niet kapot te krijgen’
Energieexpert UGent