Waarom we mededogen moeten hebben met
Kanye West, mentaal op de dool
Je kunt slagen in al je professionele ondernemingen, maar mentaal compleet op de dool zijn. Dat gebeurt nu met Kanye West, die op weinig medeleven kan rekenen. Het gaat niet goed met Kanye West. Hij stelde zich kandidaat voor het Amerikaanse presidentschap toen die race al half gelopen was. Op zijn enige verkiezingsmeeting vertelde hij huilend dat hij zijn vrouw, realityster Kim Kardashian, had gevraagd abortus te plegen toen ze zwanger was van hun eerste kind North. Twee minuten was er twijfel of dat een promotiestunt voor zijn nieuwe plaat was, maar West, die een bipolaire stoornis heeft, zit duidelijk in een manische fase. Die heeft hij al eerder gehad, maar toen liet hij zich opnemen, wat hij nu weigerde. Terwijl iedereen grinnikte om die gekke West, vroeg Kardashian om begrip en respect voor hun privacy. Vorige week vertrok het gezin halsoverkop op vakantie, ver van paparazzi en profiteurs.
Dat West op zo weinig begrip kan rekenen voor zijn vreselijke aandoening, heeft deels te maken met zijn levenshouding. ‘Als je uit de South Side van Chicago komt, haal je energie uit mensen die zeggen: dat kun jij niet’, zei hij daarover in My next guest needs no introduction van David Letterman op Netflix. Die drive kan geweldig zijn om de identiteit van een groep op te bouwen – wij tegen de rest! – maar het is wel negatieve energie, die een mens uitput. En Wests talent werd weliswaar snel erkend door hiphopmuzikanten, een van hen was hij ook niet.
West komt niet uit een kansarm milieu. Zijn moeder, Dr. Donda Williams, was hoofd van de faculteit Engels van Chicago State University. Zijn vader, Ray West, was een Black Panther en is fotograaf voor de prestigieuze krant The
Atlanta Journal-Constitution. Hoewel moeder en zoon in Chicago woonden, en toen Kanye tien was zelfs een jaar in China, hebben vader en zoon een goede relatie. En aan dat jaar China hield de kleine Kanye het scherpe besef over dat niet iedereen de wereld door een Amerikaanse bril ziet. Roze polo Op zijn 24ste had West als producer al gewerkt met Raekwon, Nas en Talib Kweli. Hij had Jay-Z’s plaat
The blueprint geproduceerd, een van dé platen van de 21ste eeuw. Hij vond ongelofelijke samples in soul, punk, rock, folk, electro en musical en schreef hiphopsongs als symfonieën. Maar West wilde ook nog eens rappen.
‘Mijn achtergrond was niet gangster, zoals toen gebruikelijk was’, zei hij tegen Letterman. ‘Ik snap wel waarom de raps van het joch met de roze polo niet zo snel werden aanvaard.’ Als rapper speelde hij twee divisies lager dan als producer, maar hij geloofde rotsvast dat hij het kon.
West heeft in al zijn ondernemingen succes gehad. Mindere rapper of niet, zijn debuutplaat The
college dropout werd de hemel in geprezen en verkocht miljoenen stuks. Begon de jongen met de roze polo een modemerk, Yeezy, dan maakte hem dat miljardair. Het probleem als je alles alleen doet: je komt steeds meer alleen te staan.
Je verliest ook al eens medestanders als je er hiphoppers op attent maakt dat ze homofoob zijn – in een interview met MTV uit 2005. Of de sympathie van tienermeisjes als je Taylor Swift beledigt op de Video Music Awards.
Behalve jaloezie zit er ook een racistisch reukje aan de kritiek op West. Als David Bowie over een fictief personage zong, ‘probeerde hij een nieuw alter ego uit’. Als Kanye West een plaat Yeezus noemt, is het schampere commentaar dat hij zich nu al Jezus waant. Een zwarte gitarist die in een krot briljant zit te spelen, willen we nog wel als ‘genie’ bestempelen. Zodra hij in een Lamborghini rijdt, is hij een egotripper. Wat West vast is – zoals bijna alle mensen die zo beroemd worden – en ook nog eens speelt. Maar achter die grote bek zit ook iemand die ziet wat er om hem heen gebeurt. West is vast een egotripper, zoals bijna alle mensen die zo beroemd worden, en hij speelt ook nog eens dat hij het is
In 2007 verloor hij onverwacht zijn moeder, die ondertussen zijn manager was geworden, na drie plastische ingrepen met onvoldoende nazorg. West voelde zich schuldig: ‘Als ik haar niet naar Los Angeles had gebracht, was ze hier nooit aan begonnen.’ Zelf bleek hij ook liposuctie te hebben ondergaan – dat kwam pas aan het licht toen hij in 2018 vertelde dat hij daardoor een poos aan opioïden verslaafd was geweest. Brutale overval Uit het drama puurde West zijn twee beste platen, My beautiful
dark twisted fantasy (2010) en Yeezus (2013). Het zijn songs van een man die verscheurd is in zijn privéleven, en zich schuldig voelt als hij ziet hoeveel slechter anderen het hebben. Zich wentelen in persoonlijke trauma’s zal zijn gemoedsrust niet geholpen hebben. Er hoeft dan niet veel meer te gebeuren om de pedalen kwijt te raken. Kardashian was in oktober 2016 het slachtoffer van een brutale overval in Parijs. West annuleerde zijn tournee en liet zich opnemen in het ziekenhuis. Aanhanger van Trump Niet dat hij daarna minder verwarring zaaide. West, die na de orkaan Katrina de eerste was om president George W. Bush te verwijten dat hij niet om zwarte Amerikanen gaf, bleek een aanhanger van Trump, die hij zelfs ging bezoeken.
In 2018 maakte hij bekend dat hij bipolair was. Op de hoes van zijn plaat Ye stond ‘I hate being bipolar. It’s awesome’. ‘Tijdens manische periodes heb je overdreven veel zelfvertrouwen. Bij mij kwam daar ook nog paranoia bij. Iedereen die je ziet, speelt een rol’, zei hij bij Letterman. ‘Je ziet overal samenzweringen. Je denkt dat er chips in je hoofd zijn geplant en dat je wordt afgeluisterd.’ Hij wilde iets doen tegen isolering van mentale patiënten. ‘In die staat moet je iemand in de buurt hebben die je vertrouwt. Isolering is een wrede, primitieve behandeling.’
Maar hij wordt omringd door jaknikkers en parasieten. Mathematisch kan hij de verkiezingen niet winnen; te veel staten hebben hun kieslijsten al afgerond. Hij kan wel zwarte stemmen afsnoepen van Joe Biden. In Wests campagneteam zijn al twee leden van Trumps campagneteam ontmaskerd. Wests running mate, Michele Tidball uit Wyoming, is een ‘bijbelgoeroe’ die gelooft dat je mentale aandoeningen kunt genezen door elke dag je bed op te maken, en is een aanhanger van Mike Cernovich, de antifeminist die Hillary Clinton beschuldigde van pedofilie.
Trump gebruikt West als een nuttige idioot, wat hij niet is. Een politicus is hij weliswaar ook niet. Wat hij zeker wel is: een zwaar getroebleerde maar zeer getalenteerde muzikant. Die, in een vlaag van de paranoia die hij beschreef, complottheorieën op zijn Twitteraccount zet over de zwarte burgerrechtenactiviste Harriet Tubman en over de legalisering van abortus, dat een complot zou zijn om zwarte Amerikanen uit te roeien.
Zelf lachte hij met zijn bipolariteit toen hij zich net had geout: ‘De gekke muziek en de gekke invallen komen vaak van iemand die gek is.’ Wie gek is op gekke muziek, kan misschien wat mededogen hebben met de man met mentale problemen.