De hitte ligt weer op recordkoers en stopt de avondklok
In juli leek het nog een kwakkelzomer te worden, maar augustus maakt dat goed. Dat we zoveel dagen op rij temperaturen van rond de 35 graden moeten uitzweten, is ongezien.
Het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) heeft tot en met maandag code rood afgekondigd voor het grootste deel van België: de bevolking krijgt de raad veel te drinken, vaak te rusten, in een gekoelde ruimte te blijven en rechtstreekse zonnestralen te vermijden. Na de primeur vorig jaar is het nog maar de tweede keer dat de code rood afgekondigd wordt – alleen de Kust en de provincie Luxemburg ontsnappen eraan.
Dit weekend zou het kwik oplopen tot 36 graden in Ukkel en 37 graden in de Kempen. Zondag liggen de temperaturen amper een graadje lager. Die tropische hitte houdt volgens de voorspellingen tot en met woensdag aan. Een hogedrukgebied boven Noordoost-Europa en een lagedrukgebied boven Frankrijk stuwen hete lucht onze richting uit.
‘Ook de aanhoudende droogte speelt ons parten’, zegt weerkundige David Dehenauw van het KMI. ‘Door het tekort aan neerslag is de bodem uitgedroogd. Daardoor gaat de energie van de zon niet op aan verdamping van het vocht in de bodem, maar warmt die bodem nog meer op. Na de eerder koele julimaand waren we het droogteprobleem wat uit het oog verloren, maar nu worden we er weer met de neus op gedrukt.’ 2 graden warmer sinds 1833 Dat we zoveel dagen op rij temperaturen van rond de 35 graden moeten uitzweten, is ongezien. ‘In België hebben we dit nooit eerder meegemaakt’, zegt Dehenauw. ‘Tijdens een hittegolf in 2003 is het in Virton acht dagen na elkaar voorgekomen, maar elders in het land lagen de temperaturen nooit langer dan twee tot drie dagen zo hoog.’
We stevenen dus af op een recordreeks tropisch hete dagen, een gevolg van de klimaatverandering. Sinds 1833 is het in ons land gemiddeld 2 graden warmer geworden. Deze extreem warme dagen zijn daar een goed voelbare uiting van. Het record van 1976, toen we met zeventien dagen op rij de langste hittegolf in de metingen kenden, zal niet sneuvelen. Ook het dagelijkse warmterecord, vorig jaar 41,8 graden in Begijnendijk en 39,7 in Ukkel, wordt wellicht niet gebroken.
Hittegolven komen steeds vaker voor. Waar dat er vroeger een om de vier jaar was, krijgen we er nu ieder jaar een te verwerken. De afgelopen zes jaar, 2020 meegerekend, hebben we telkens een zomerse hittegolf opgetekend. Ter herinnering: van een hittegolf spreken we als het vijf opeenvolgende dagen warmer is dan 25 graden, waarvan drie dagen 30 graden of meer.
Alle andere temperatuursindicatoren laten eveneens een stijgende trend zien. Het aantal tropische dagen (boven de 30 graden) is toegenomen, van één naar een vijftal per jaar. In 2019 telden we er elf. Dit jaar kunnen dat er acht worden.
Ook de gemiddelde minimumtemperatuur ligt steeds hoger. ‘Het blijft de komende dagen op vele plaatsen warmer dan 20 graden, in de steden zelfs 23 graden. Als het
Daar is de zon, daar is de schade aan het fruit
De zwaarste hittedagen moeten nog komen, maar nu al lopen de fruitplantages in Haspengouw schade op door de zonneverbranding.
Bij de appelen is al, afhankelijk van de variëteit, 20 tot 30 procent van de oogst beschadigd, naargelang van de ligging van het perceel. Het ergst getroffen zijn de plantages die naar het westen zijn gericht. Daar is verbranding meer de regel dan de uitzondering. Ook de peren werden niet gespaard. Het ergst getroffen is de varieteit Doyenné du Comice.
Het Proefcentrum Fruitteelt in Kerkom, een deelgemeente van SintTruiden, volgt de situatie van uur tot uur op. ‘De vooruitzichten zijn niet goed’, zegt directeur Jef Vercammen. ‘Er is een tekort aan vocht en grondwater, de dauw zou ’s morgens voor wat afkoeling kunnen zorgen, maar ook dat is er niet bij. Het enige wat de fruitboeren kunnen doen, is even het gras tussen de bomen niet maaien en wachten tot na de hittegolf om de exacte schade op te meten.’ Het is al het tweede jaar op rij dat er schade is door de hitte. (jc)
‘Dit is niet normaal. We moeten er alles aan doen opdat dit niet verder uit de hand loopt’
Wouter Lefebvre Doctor in de klimaatkunde en specialist lucht bij Vito
Ook de minimumtemperatuur ligt steeds hoger: de komende dagen blijft het ’s nachts op veel plaatsen warmer dan 20 graden
niet afkoelt, recupereert het menselijk lichaam onvoldoende tussen de hittedagen in’, aldus Dehenauw. ‘De kans is reëel dat we vroegtijdige overlijdens door de hitte gaan krijgen.’
‘Dit is niet normaal’, liet Wouter Lefebvre op Twitter optekenen. De doctor in de klimaatkunde en specialist lucht bij de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (Vito), zette een aantal ontnuchterende temperatuursstatistieken op een rijtje. ‘Koppel dit aan de klimatologische rampspoed die we het afgelopen jaar wereldwijd zagen: de bosbranden in Australië, de recordhitte en de branden in Siberië. We moeten er alles aan doen opdat dit niet verder uit de hand loopt. Alle broeikasgassen die we vanaf nu nog uitstoten, zullen de hitte erger maken. Als we de uitstoot drastisch reduceren, zullen we niet meteen van de hittegolven verlost zijn. Het klimaat werkt traag. Maar alles wat we doen, zal een verschil maken.’ Drinkwaterverbruik piekt Met de stijgende temperaturen piekt ook ons drinkwaterverbruik. Uit gegevens van de drinkwatermaatschappijen, die de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) verzamelt, blijkt dat er de afgelopen dagen duchtig uit het kraantje getapt werd, al van bij het begin van de hittegolf. Op 6 augustus lag de dagconsumptie van leidingwater op Vlaams niveau boven de 1,35 miljoen kubieke meter. Dat is hoger dan het hoogste dagverbruik dat de afgelopen twee jaar genoteerd werd. Op regionaal niveau waren er uitschieters van 35 procent meerverbruik tegenover het gemiddelde verbruik in deze periode van het jaar.
AquaFlanders gaat ervan uit dat die trend de komende dagen doorzet. De koepel van drinkwaterbedrijven verwacht geen problemen met de bevoorrading, maar roept iedereen wel op om spaarzaam met water om te springen. Ook de gouverneur van Vlaams-Brabant, Lode De Witte, riep daartoe op. Bij een vorige uitzonderlijke piek in het verbruik, eind mei, kwam er in de buurt van het Vlaams-Brabantse Overijse enige tijd geen water meer uit de kraan.