Interview Bart Tommelein
‘De Wever is geen man die verbindt, en hij heeft geen partij die verbindt’
Hij was normaal gezien al met zijn gezin op vakantie, maar een nieuwe D-day aan de kust leidde tot uitstel. Oostende verwacht dit weekend een overrompeling door de tropische temperaturen. En een nieuw fiasco, zoals vorige week, toen honderden dagjestoeristen door treinvertragingen opeengepakt stonden in het station, wil de burgemeester koste wat het kost vermijden.
‘Met de NMBS is alles volledig afgedekt voor dit weekend’, zegt Bart Tommelein, nog altijd geërgerd. ‘Maar man, wat een log apparaat. Het was zelfs onbespreekbaar om in hun communicatie af te stappen van onbegrijpelijke woorden als “sanitaire verplichtingen” en “notificaties”. We konden ook algemeen oproepen om niet naar de kust te komen, maar dat is nefast voor ons handelsapparaat. Dat zijn onze jobs en ons brood. We moeten daar een evenwicht in vinden.’
U houdt uw hart nog vast?
‘Het wordt een hels weekend. Volgens het aanmeldsysteem zitten onze centrumstranden al bomvol, dus we zullen de mensen van het station moeten begeleiden naar de minder drukke stranden. Dat is continu monitoren.’
‘Maar je moet ook weten dat we hier op dit moment – hout vasthouden – heel goede cijfers optekenen. De hele kustlijn blijft redelijk vrij van corona. Ik was in maart en april zelfs een van de weinigen bij wie, dan nog per toeval, corona is vastgesteld. En ik heb er dan nog amper iets van gevoeld.’
Oostende blijft voorlopig inderdaad gespaard.
‘Onze gezonde zeelucht! (lacht) Nee, ik heb mijn hart vastgehouden voor de massa’s die in deze toeristische stad binnen en buiten stromen, maar waarschijnlijk onterecht. Toeristen vermengen zich niet op een dichte manier met onze inwoners. Het gevaar zit volgens mij nog altijd in die nauwere contacten in de eigen sociale kringen.’
‘We waren ook een van de eerste steden die een mondmaskerverplichting hebben ingevoerd in de winkelstraten en op de markten. En we waren bij de eersten om uiteindelijk ook een algemene verplichting in te voeren. Nu volgt de rest.’
Meer nog, Oostende is de enige kuststad die een mondmasker ook verplicht op het strand.
(zucht) ‘Ja, ik weet het. Maar wij hebben het drukste strand van de hele kust. En een mondmasker is verplicht voor wie beweegt op het strand, maar niet voor wie neerzit of gaat zwemmen. Dat is moeilijk te handhaven, dat geef ik toe. Maar het is ook een signaal naar de bevolking: wees voorzichtig.’
‘Het voorstel om een mondmasker verplicht op zak te hebben en te dragen als het te druk wordt (zoals de Antwerpse burgemeester Bart De
Wever eerst opwierp, red.), is te moeilijk voor sommige mensen. Je geeft best een duidelijke boodschap: ja of nee.’
Het blijft raar om dat uit de mond van een liberaal te horen.
‘Ik heb het de voorbije vier maanden héél moeilijk gehad om maatregelen en verplichtingen op te leggen. Ik doe dat niet graag als liberaal, maar ik probeer mijn inwoners te beschermen. Ik ga er ook van uit dat het tijdelijke maatregelen zijn en dat ze binnen een paar maanden, of toch zeker volgend jaar, niet meer nodig zullen zijn.’
‘De mondmaskerverplichting is hier trouwens ingevoerd toen we te horen kregen van het Vlaams Agentschap dat er een sterke opstoot was in Oostende. Achteraf bleek dat het maar over drie families ging, maar dat wist ik natuurlijk niet op voorhand. Als burgemeester moet je je verantwoordelijkheid nemen op basis van de gegevens die je hebt. En ik weet intussen ook: invoeren is gemakkelijker dan lossen. Want dan barst de discussie pas echt los.’
Voelde u zich daarbij wat in de steek gelaten door de trage Vlaamse overheid, zoals in Antwerpen?
‘Ik ga niet vollenbak kritiek beginnen te geven. Dit overvalt ons als burgemeester, maar ook als minister of regeringsleider. Maar ik geloof wel in de sterkte van het lokale niveau en dat geldt ook voor het contactonderzoek: vertrek van onderuit.’
De overkoepelende aanpak via de ziekenfondsen was geen goed idee?
‘Dat is een fout geweest. CD&V zal moeten afstappen van het idee dat de zuilen het nog allemaal kunnen regelen. Het zijn de lokale besturen die dit kunnen.’
‘Ik was ook ontgoocheld over de manier waarop zowel het Vlaamse als het federale niveau neerbuigend keek naar het lokale niveau en veiligheidsraad na veiligheidsraad maatregelen nam die wij dan maar moesten handhaven.’
Zegt een voormalige Vlaams minister en federaal staatssecretaris.
(lacht) ‘Ik neem nu mijn verantwoordelijkheid als burgemeester.’
Hebben die coronamaatregelen u ook parten gespeeld bij de verloren voorzittersverkiezingen? De verplichte strandpasjes, de heisa rond tweedeverblijvers ... Dat hoort een liberaal niet graag.
‘Ik weet dat niet. Die strandpasjes waren misschien wat ongelukkig geformuleerd, maar dat aanmeldingssysteem is er nu wel. En gelukkig maar. Ook al heeft een aantal partijkiezers dat mij misschien niet in dank afgenomen.’
De uitslag kwam die avond zichtbaar hard aan. U haalde amper 29,74 procent, in schril contrast met de 61,03 procent voor de nieuwe partijvoorzitter, Egbert Lachaert.
‘Dat grote verschil kwam hard aan, ja. Als je verliest, sta je niet te juichen. Maar ik ben daar niet te lang bij blijven stilstaan.’
Hoe verklaart u zelf dat slechte resultaat?
‘In West-Vlaanderen heeft Vincent Van Quickenborne (Kortrijks burgemeester en intussen Open VLD-fractieleider in het federaal parlement, red.) massaal campagne gevoerd voor Lachaert. Hij is overal gaan vertellen dat ik een bijzonder goede minister was en een fantastische burgemeester, maar dat ik minder geschikt was als voorzitter. (wat cynisch) We zullen het nooit weten, hè.’
Neemt u hem dat nog kwalijk?
‘Dat zal nog wat nazinderen, ja.
(denkt lang na) Hij had het anders kunnen aanpakken. Ik weet dat hij de ambitie had om voorzitter te worden, maar dat hij heel goed wist dat hij geen kans had om het van mij te halen. Ik blijf met het gevoel zitten: waarom heb je mij dat voorzitterschap niet gegund? Hij heeft mij in de steek gelaten omwille van persoonlijke ambities (Van Quickenborne werd nadien fractieleider als opvolger van voorzitter Lachaert, red.). Nationaal is hij nu de eerste WestVlaamse Open VLD’er, maar nog altijd niet de populairste. (lacht)’
Hij heeft het niet correct gespeeld?
‘Ik heb hem al die maanden niet gehoord en een uur na de uitslag belde hij mij op dat hij het niet persoonlijk had bedoeld. Ik heb toen geantwoord: “Vincent, nu even niet. Ik heb liever dat je mij met rust laat.” Aan mij weet je wat je hebt, aan Vincent niet altijd. Dat matcht niet. Je moet hem wel nageven dat hij telkens op een heel opportunistische manier de juiste kaart trekt. Maar hij heeft geluk: ik ben geen rancuneuze mens.’
U miskeek zich ook op de steun van vicepremier Alexander De Croo.
‘Ik maakte twee verkeerde inschattingen: ik dacht eerst dat iedereen achter mij zou staan als consensusfiguur en ik dacht daarna dat Alexander minstens neutraal zou blijven, omdat hij had gezegd dat hij een goede voorzitter in mij zag. Zijn ondubbelzinnige keuze voor Egbert Lachaert was voor mij een grote verrassing.’ ‘Ik zou graag nog eens verkozen worden en burgemeester blijven tot 2030, maar daarna is het weer aan andere mensen’
‘Ik heb overigens nog altijd mijn twijfels bij het ledenbestand van Open VLD. Zelfs vandaag blijven er onbestelde reclamedrukwerken binnenkomen. Ik heb intussen al zo’n stapel (wijst met zijn handen een meter van de grond) van folders die nooit zijn aangekomen. Dat ledenbestand is een ramp en de opkomst was ook heel laag. Maar goed, dat is een signaal voor de voorzitter.’
U koos op voorhand om niet meer in het partijbestuur te zetelen. Mogen we hierbij het einde aankondigen van uw nationale politieke carrière?
(protesteert) ‘Goh, ik weet dat niet. Maar ik wilde daar geen schoonvader van Egbert spelen. Als ik iets wil aankaarten, pak ik mijn telefoon wel. Mijn rechtstreekse contacten met mijn partijgenoten zijn nog nooit zo sterk geweest. Ook als ik vind dat er een probleem is met de regeringsvorming, geef ik mijn mening.’
Rustig oud worden als burgemeester van Oostende, dat lijkt u niets?
(lacht) ‘Ik heb niet de ambitie om meneer Lippens of meneer Tobback achterna te gaan (Louis Tobback was in Leuven burgemeester tot zijn 80ste, Leopold Lippens is dat vandaag op zijn 78ste nog altijd in Knokke-Heist,
red.). Als burgemeester heb je volgens mij twee legislaturen nodig om de lijnen uit te zetten. Ik zou graag nog eens opnieuw verkozen worden en burgemeester blijven tot 2030, maar daarna is het weer aan andere mensen.’
‘Ik hoop dat mijn partij geen rechtse partij wordt’, hield u na de nederlaag nog een pleidooi voor een breed liberalisme, een volksliberalisme. Voelt u zich intussen nog thuis in de partij?
‘Absoluut, omdat ik zie dat Egbert niet de toer op gaat die hij in het begin had aangekondigd. Het is niet allemaal economisch wat de klok slaat. En ik blijf er ook van overtuigd dat we alleen een toekomst hebben als we dat brede liberalisme koesteren. Een N-VA light worden, dat zie ik niet zitten.’
‘Bij de regeringsvorming merk ik nu trouwens opnieuw dat Bart De Wever (N-VA) de liberalen uit elkaar probeert te spelen en weer uitpakt met beschuldigingen. Zoek nu eens naar resultaat in plaats van een discours te hanteren dat schoffeert en afstoot. De Wever is geen mens die verbindt en hij heeft geen partij die verbindt. Dat zal meer en meer duidelijk worden.’
Niet de MR is een onbetrouwbare partner, zoals De Wever zei, maar de NVA?
‘Ik bestuur in Oostende met de N-VA en dat gaat goed. Maar het cement, de mayonaise, komt zeker op de hogere niveaus nooit van die partij. Dat zie je in de Vlaamse regering, waar het cement ontbreekt. En dat zag je in de federale regering, waar ze de deuren hebben dichtgeslagen met hun “Marrakech-coalitie”. Dat blijft de grootste flater die ze ooit hebben begaan. Ze hebben alles aan diggelen geslagen en nu moeten we een regering vormen met de PS.’
Het is dus gerechtvaardigd dat uw voorzitter op de rem staat voor de paarsgele piste zonder MR?
‘Ik steun mijn voorzitter 100 procent in dezen. Als we in een regering stappen, dan doen we dat best met álle liberalen, of niet.’
Waarom houden jullie zo hard vast aan de MR?
‘Waarom moeten wij ons uit elkaar laten spelen voor de persoonlijke, ideologische agenda van de N-VA en de PS? Ze zitten eindelijk samen en ze zaaien meteen verdeeldheid. Dat heeft dit land niet nodig in deze moeilijke economische en – vooral – sociale tijden. Trouwens, zowel in de Vlaamse als de Waalse regering besturen de liberalen al mee. Vorm dan gewoon een stabiele, grote regering om de heropbouw ernstig aan te pakken. De bevolking smeekt daarom! Dus ik zeg: “Egbert, hou uw been stijf.”’
Uw voorzitter zegt ook dat hij niet bang is van de oppositierol. Fractieleider Van Quickenborne scherpt al de messen.
(droog) ‘Ik geloof daar niet in.’
Zou het Open VLD geen deugd kunnen doen? Een frisse wind.
‘Wie denkt dat wij zullen herrijzen vanuit de oppositie, dwaalt. We zijn een beleidspartij en in het huidige politieke landschap kan je vanuit de oppositie het verschil niet maken. Goed bestuur, dat is wat de mensen vragen.’
Dan toch maar terug naar de paarsgroene formule zonder NVA?
‘Vivaldi (met de christendemocraten
erbij, red.) heeft het voordeel van de duidelijkheid met de vier politieke families in België. Maar een deel van de achterban heeft het daar moeilijk mee. Sommigen denken dat er met Groen niet te besturen valt. Wel, ik bewijs hier het tegendeel (Groen bestuurt mee in Oostende, red.). Maar als burgemeester van Oostende zal ik mij niet moeien.’
‘De Wever is geen mens die verbindt en hij heeft geen partij die verbindt. Dat zal meer en meer duidelijk worden'