Wit-Rusland onder hoogspanning
Oppositie verwerpt stembusuitslag
Liefst 3.000 betogers werden zondagnacht opgepakt door de veiligheidsdiensten in Wit-Rusland, tijdens de protesten die losbraken toen bleek dat zittend president Loekasjenko zou worden uitgeroepen tot winnaar van de presidentsverkiezingen. Dat meldde het Russische persbureau RIA op gezag van het Wit-Russische ministerie van Binnenlandse Zaken. Ze zullen worden vervolgd voor de deelname aan ‘massale ongeregeldheden’ en riskeren tot vijftien jaar gevangenisstraf.
De oproerpolitie greep keihard in tegen de betogers en gebruikte wapenstokken, het waterkanon, rubberkogels en traangasgranaten. Dat blijkt uit foto’s en video’s, waarop onder meer te zien is hoe een politiebusje inrijdt op een groepje betogers.
Volgens Josep Borrell, de Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid van de EU, viel er één dode en raakten velen gewond. Hij veroordeelde het ‘disproportionele en onaanvaardbare overheidsgeweld tegen vreedzame betogers’ en eiste de onmiddellijke vrijlating van iedereen die werd opgepakt. In diplomatieke taal gaf Borrell ook te kennen dat er gefraudeerd is met de verkiezingsresultaten: ‘De bevolking van WitRusland verwacht een accurate telling van hun stemmen. Het is essentieel dat de verkiezingscommissie de resultaten publiceert die hun keuze weerspiegelt.’
‘Ik geloof mijn eigen ogen’
Volgens de officiële uitslag haalde Aleksandr Loekasjenko het met 80 procent, terwijl zijn rivale Svetlana Tichanovskaja maar 9,9 procent behaald zou hebben. ‘Ik geloof mijn eigen ogen – de meerderheid stemde voor ons’, zei ze gisteren op een persconferentie. Ze verwierp de officiële uitslag en riep Loekasjenko op na te denken over een vreedzame machtsoverdracht.
Maar dat sluit Loekasjenko, die sinds 1994 aan de macht is, uit. Hij ontving alvast gelukwensen van de Chinese president Xi Jinping en de Russische president Vladimir Poetin, die erop rekent dat de WitRussische leider de banden met Moskou weer nauwer aanhaalt.
Daardoor neemt de druk toe op de Europese Unie om sancties te nemen tegen kopstukken van het regime. De liberale fractie in het Europees Parlement dringt daarop aan. Volgens de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas is die discussie onvermijdelijk, en zijn Poolse collega Jacek Czaputowicz sluit die optie niet uit.
Orban tegen sancties
De EU voerde in 2010 sancties in tegen 170 Wit-Russen, onder wie Loekasjenko, na de repressie in de nasleep van de presidentsverkiezingen toen. In 2016 schroefde de
EU het gros van die sancties terug, na de vrijlating van politieke gevangenen. De EU hoopte WitRusland met de nieuwe toenadering ook los te weken van Rusland.
Maar de kans dat er binnen de EU unanimiteit zal zijn om opnieuw sancties in te voeren, is klein. De Hongaarse premier Viktor Orban pleitte in juni tijdens een bezoek aan Loekasjenko nog voor de afschaffing van de resterende sancties tegen Wit-Rusland uit 2010. Hij herinnerde eraan dat de Hongaarse olie-import verloopt via een pijplijn die Wit-Rusland doorkruist. ‘Wij steunen de EUstrategie van het oostelijke partnerschap, waaraan Wit-Rusland deelneemt. Partnerschap kan niet gebouwd worden met sancties’, zei Orban.
u Blz. 27 opinie.
‘De bevolking van Wit-Rusland verwacht een accurate telling van hun stemmen'
Josep Borrell
Hoge Vertegenwoordiger buitenlands beleid EU