Scholz wil nieuwe Merkel worden ANALYSE
Olaf Scholz (62) gaat de lijst van de Duitse sociaaldemocraten aanvoeren bij de parlementsverkiezingen van volgend jaar. ‘Hij is de geknipte man om een links beleid te voeren, zonder de boekhouding uit het oog te verliezen.’
Meer dan een jaar voor de Duitse parlementsverkiezingen hebben de sociaaldemocraten Olaf Scholz (62), de huidige minister van Financiën, voorgesteld als hun kandidaat-bondskanselier – als allereerste partij. Het getuigt van optimisme, wetende dat de SPD in recente peilingen pas op de derde plaats strandt. Met gemiddeld 15 procent van de stemmen moet de SPD de Groenen (20 procent) en de christendemocratische CDU (38 procent) laten voorgaan.
Maar in de herfst van volgend jaar, wanneer de Duitsers gaan stemmen, zal het politieke landschap er sowieso anders uitzien aangezien Angela Merkel dan niet meer meespeelt. De vrouw die vijftien jaar lang het land heeft bestuurd en nog altijd een van de populairste politici is, stopt ermee. De CDU heeft nog altijd geen opvolger gevonden die in haar schoenen kan stappen – na de faliekant afgelopen poging om van Annegret Kramp-Karrenbauer de kandidaatbondskanselier te maken. De strijd om Merkels opvolging toont aan dat het nog onduidelijk is welke koers de partij zal varen: blijft ze een centrumpartij of schuift ze op naar rechts om de kiezers van Alternative für Deutschland te paaien?
Centrum
Door nu al Olaf Scholz als kopman voor de volgende verkiezingen voor te stellen, wil de SPD alvast de plek in het centrum innemen. Dat is op het eerste gezicht verrassend, omdat de partijleiding een uitgesproken links profiel heeft. Het duo dat nu de partij leidt, Saskia Esken en Norbert Walter-Borjans, deed Scholz bij de voorzittersverkiezing van vorig jaar serieus in het zand bijten. De leden wilden toen duidelijk de partij een linksere koers laten varen. De linkervleugel van de partij heeft al laten weten dat hij niet opgezet is met de keuze voor Scholz. Hij ziet in zijn aanduiding een voortzetting van het oude beleid en acht het zinloos om in de vijver van de conservatieven en de liberalen te vissen.
Toch lijkt het erop dat Scholz op veel steun kan rekenen, uit de meest diverse hoeken. De voormalige leider van de linkse Jongsocialisten, de in de partij niet onbelangrijke Kevin Kühnert, staat aan zijn kant, en ook de voormalige SPD-leider Gerhard Schröder, die voor vele SPD’ers eigenlijk geen socialist meer mag worden genoemd, heeft al gezegd dat hij Scholz vandaag de juiste kandidaat vindt.
Saaie automaat
Scholz is op dit moment een van de populairste politici. Van bij zijn aantreden als minister van Financiën in 2018 was hij een trouwe volgeling van het strenge begrotingsbeleid dat zijn voorganger had gepredikt. Maar toen de gevolgen van de coronacrisis duidelijk werden, liet hij de teugels los en stelde hij een hulppakket van miljarden euro’s op om de noodlijdende economie te ondersteunen. Van de ene week op de andere werd hij plots de chef van de brandweer, die besefte dat deze brandhaard een drastisch andere aanpak vereiste. Zijn beleid oogstte bewondering in binnen- en buitenland.
Ooit was dat wel anders. In 2003 werd hij smalend de ‘Scholzomat’ (Scholz de automaat) genoemd. Hij sprak niet alleen in onverstaanbaar, technocratisch jargon, maar hij voerde, als minister van Arbeid, zonder verpinken de pijnlijke arbeidsmarkthervormingen uit waarmee de toenmalige SPD-kanselier Schröder de Duitse economie nieuw leven wilde inblazen. ‘Ik moest wel, ik deed het in het belang van de partij’, zei hij daarover. Sindsdien werd hij gezien als een saaie, emotieloze bureaucraat. De coronacrisis heeft hem nu een nieuw elan gegeven. Hij heeft bewezen dat hij een degelijke crisismanager is.
Van een emotieloze bureaucraat is Scholz door zijn aanpak van de coronacrisis veranderd in een degelijke crisismanager
Mocht hij een christendemocraat zijn, dan zou hij zeker de nieuwe bondskanselier worden, schrijft Die Zeit. Kiezers die op zoek zijn naar een nieuwe Merkel, zullen in Scholz een goede opvolger zien, meent Der Spiegel. Hij is de man die aan de kiezers kan beloven dat hij aan het hoofd van een roodgroene coalitie een links beleid kan voeren zonder de boekhouding uit het oog te verliezen.
Het grote probleem is dat de partij van Scholz, de SPD, niet meer uit de verf komt. De vraag is of hij de geknipte man is om nieuwe kiezers aan te trekken en van de SPD weer een partij te maken die zelf aan zet komt en de lakens uitdeelt, en niet langer genoegen moet nemen met een rol als junior partner in de regering.