Toegangsverbod en avondklok op de rand van de wettigheid
Blankenberge en KnokkeHeist weren (sommige) dagjestoeristen, de Raad van State buigt zich vandaag over de Antwerpse avondklok. Wat mag een lokaal bestuur, en wat niet?
Kan een burgemeester of een gouverneur maatregelen als een plaatsverbod opleggen? Burgemeesters hebben zeer ruime bevoegdheden om de openbare orde, waaronder ook de volksgezondheid gerekend kan worden, op hun grondgebied te vrijwaren. De voornaamste rechtsgrond daarvan is de Nieuwe Gemeentewet, die voorziet in enkele specifieke maatregelen. Zo kunnen burgemeesters handelszaken sluiten, maar ook een tijdelijk plaatsverbod voor een specifiek deel van hun grondgebied opleggen aan sommige individuen.
Daarnaast is er ook een algemene bepaling (artikel 135) die gemeenten toelaat zowat alle, niet nader bepaalde, maatregelen te nemen die nodig zijn om de openbare orde te handhaven. Op provinciaal niveau heeft de gouverneur een soortgelijke bevoegdheid.
Mag een burgemeester of gouver
neur dan zomaar alles doen?
‘Er zijn wel degelijk grenzen’, zegt Liesbeth Todts (UAntwerpen), die onderzoek doet naar bestuurlijke ordehandhaving en beperkingen op het recht van bewegingsvrijheid. Zo is er het evenredigheidsbeginsel: de maatregelen moeten in verhouding zijn met het beoogde doel en de gevolgen voor de individuele rechten en vrijheden die ze inperken. Om een te grote toeloop en nieuwe rellen te voorkomen, legden Blankenberge en Knokke-Heist een toegangsverbod op voor alle dagtoeristen. ‘Ordeverstoorders de toegang ontzeggen, kan zeker’, zegt Todts. ‘Maar alle dagjestoeristen zonder meer weren, ook wie niets te maken heeft met de ordeverstoringen, lijkt me disproportioneel.’
Daarnaast mag de gemeente niet discrimineren, dat is het gelijkheidsbeginsel. Knokke-Heist laat wie verblijft aan zee wel door. ‘Het is maar de vraag of een criterium als eigendom wel volstaat in het licht van het doel van ordehandhaving’, zegt Todts. ‘Bij onderscheid moet het gaan om pertinente criteria.’
3
Wat met de avondklok?
‘Een avondklok is niet per definitie ongrondwettig’, denkt Todts. ‘Het is een vrijheidsbeperking, geen vrijheidsberoving. De fysieke afstand ook ’s nachts bewaren lijkt me geen onbelangrijke pijler in de bescherming van de volksgezondheid.’ Maar de vraag is of het proportioneel is, zegt Todts. ‘Zeker omdat de avondklok voor de hele provincie geldt. Dat kan te verantwoorden zijn als bijvoorbeeld uit cijfergegevens blijkt dat de epidemie zich op dat moment verschoof van de stad naar de rand.’ Veel zal dus afhangen van de argumentatie van de provincie en de interpretatie door de rechter. Daarbij komt dat in een crisissituatie overheden op een (zeer) ruime beoordelingsvrijheid lijken te kunnen rekenen vanwege de rechters.
Zo gunde de Raad van State de overheid in april gezien de urgentie ‘de meest ruime discretionaire beoordelingsbevoegdheid’. De vraag is onder meer of de Raad de tweede golf ook nog als zo’n onvoorziene omstandigheid beoordeelt. ‘Nu er al veel meer informatie bekend is over het virus, zou je een meer grondige afweging verwachten’, zegt Todts.
Nog paar dagen geen dagtoeristen in KnokkeHeist
KnokkeHeist zal geen dagtoeristen toelaten zolang de hittegolf duurt. Burgemeester Leopold Lippens besliste zondag al om dagtoeristen te weren van het
grondgebied. Die beslissing wordt nu verlengd tot het einde van de hittegolf. Dat gebeurt ook naar aanleiding van verschil
lende incidenten in de kustgemeente. ‘Als ik volk blijf toelaten, kan ik de veiligheid hier niet garanderen’, zegt Lippens.
De toegang wordt beperkt tot inwoners, tweedeverblijvers, verblijfstoeristen en medewerkers van de in KnokkeHeist gevestigde ondernemingen en organisaties.
Wie kan aantonen dat hij voor een dag in de gemeente moet zijn, mag wel binnen. De politie houdt controles op de invalswegen. Dat leidde zondag al tot grote files.
Blankenberge is sinds maandag wel weer toegankelijk voor dagtoeristen. (belga)