Toont aanval dat Niger Franse inmenging niet lust?
Een hinderlaag in een natuurpark in Niger maakte afgelopen zondag een einde aan het leven van acht mensen, onder wie zes Franse hulpverleners. Parijs vreest voor een gerichte anti-Franse aanval.
Na de dood van acht personen in Niger opent het Franse antiterreurparket een onderzoek. Zondag kwamen acht mensen om het leven, nadat ze in een natuurpark in een hinderlaag waren gereden. Het gaat om zes Fransen – medewerkers van de ngo Acted – hun chauffeur en een gids. Ze werden onder vuur genomen door mannen op motorfietsen. Hoewel het gebied na de aanval werd afgesloten, wisten de daders te ontkomen.
‘Het was afschuwelijk. We konden niet eens naar de lichamen kijken’, vertelt Djibo Hama, de woordvoerder van de vereniging van giraffengidsen van Kouré. De gids die met de groep humanitaire hulpverleners op stap was, was hun voorzitter. ‘Ze zijn brutaal neergeschoten en met vlammenwerpers hebben ze de auto en sommige lichamen in brand gestoken. Het was angstaanjagend om ze in hun eigen bloed op de grond te zien liggen.’ Volgens lokale bronnen hadden de slachtoffers geen schijn van kans om te ontkomen. Een vrouw die probeerde te vluchten, werd onderschept en de keel overgesneden.
Wilde giraffen
De Fransen – die allemaal in Niger woonden – waren op uitstap in de regio Kouré, op zestig kilometer van de hoofdstad Niamey. Die staat bekend bij toeristen en safarigangers, omdat het de thuis is van de laatste in het wild levende
Tsjaadgiraffen. Er leven momenteel 600 giraffen – een opmerkelijke ommezwaai sinds 1996 toen er nog maar 49 over waren. ‘Kouré is een gebied dat nooit het geringste veiligheidsincident heeft gekend. Zelfs in de huidige context was het ergste wat we vreesden de ontvoering van westerse toeristen, geen moord’, zei Hama nog. Het natuurpark was zowat de laatste toeristische trekpleister in de regio.
De aanval werd nog niet opgeëist, en dus doen Nigerese en Franse troepen er alles aan om de schuldigen te vinden. Frankrijk vreest voor een gerichte aanval. De oud-kolonisator is immers allesbehalve populair in de westelijke Sahel. De Franse president Emmanuel Macron roept vandaag een defensieraad bijeen in het Élysée.
Niger gold tot voor kort als het laatste veilige land in een regio die geteisterd wordt door verschillende aan IS en Al-Qaeda gelieerde terroristische organisaties. Maar het land, dat de kern vormt van het westerse anti-jihadistische apparaat, wordt hoe langer hoe meer meegesleurd door de terreur in zijn buurlanden. Het aantal dodelijke terreurslachtoffers in Mali, Burkina Faso en Niger is in drie jaar tijd vervijfvoudigd. Honderdduizenden mensen sloegen al op de vlucht voor het jihadistische geweld. De Franse ngo Acted, waar voor de slachtoffers werkten, zet zich in de regio in voor die vluchtelingen.
Grotere troepenmacht ter plaatse
Uit vrees dat de crisis in de westelijke Sahel tot een migratiestroom naar Europa zou leiden, vergrootte president Macron begin dit jaar zijn troepenmacht ter plaatse nog tot 5.100. Daarvoor werken de Fransen samen met de G5 Sahel, een samenwerkingsverband tussen Mali, Burkina Faso, Niger, Mauritanië en Tsjaad.
Die Franse inmenging wordt niet gesmaakt. Met de regelmaat van de klok protesteren burgers tegen de Franse bemoeienissen. Ze proberen de controle te behouden over hun oude kolonies en de belangen van Franse multinationals als Total en Orano te beschermen, klinkt het. Ondanks een aantal successen van de Franse antiterreurmissie, zoals de dood van Abdelmalek Droukdel, emir van AlQaeda in de Islamitische Maghreb (AQIM), gaat de veiligheidssituatie er niet op vooruit. Ook in Frankrijk zelf klinkt kritiek, zeker sinds vorig jaar dertien Franse militairen omkwamen bij een helikoptercrash in Mali.
‘Het ergste wat we vreesden was de ontvoering van westerse toeristen – geen moord’
Djibo Hama
Woordvoerder giraffengidsen
Het is niet voor het eerst dat Fransen het doelwit zijn van jihadisten in Niger. In 2011 werden twee jonge Fransen ontvoerd in de hoofdstad Niamey. Zij werden een tijdlang gegijzeld en kwamen om het leven tijdens een bevrijdingsoperatie. Een paar maanden eerder werden al vijf Fransen ontvoerd. Zij werden in ruil voor losgeld weer vrijgelaten.
Maar de aanval in Kouré is van een andere orde en naar de motieven en identiteit van de daders is het vooralsnog gissen. ‘We zullen alle middelen inzetten om de omstandigheden van deze dodelijke aanval in de komende uren op te helderen’, beloofde de Franse president, die alvast liet verstaan dat de Franse antiterreurmissie in de regio doorgaat.
In Hongkong is Jimmy Lai (71) gearresteerd tijdens huiszoekingen op de kantoren van Apple Daily, een prodemocratische krant opgericht door Lai zelf. Journalisten hebben de arrestatie live uitgezonden op Facebook.
Volgens de politie worden Lai en acht anderen, onder wie zijn twee zonen, beschuldigd van ‘samenspanning met buitenlandse troepen’. Als ze schuldig worden bevonden, kunnen ze door de nationale veiligheidswet gevangenisstraffen tot levenslang oplopen. De omstreden wet moet de ondermijning van Chinees gezag in Hongkong tegengaan, een manier om de autonomie van Hongkong in te perken en kritische stemmen het zwijgen op te leggen.
Het is onduidelijk welke actie tot zijn arrestatie heeft geleid. Lai reisde vorig jaar naar de VS voor een ontmoeting met vicepresident Mike Pence en minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo.
Te kritisch voor China Jimmy Lai ontvluchtte China toen hij twaalf was. De hardhandige aanpak van de Chinese autoriteiten tijdens de Tiananmenprotesten in 1989, maakte dat Lai een voorvechter werd van de prodemocratische beweging. In 1995 startte hij Apple Daily, een krant die forse kritiek uit op de Hongkongse en Chinese regering.
Zo werd hij enerzijds een belangrijke figuur binnen de Hongkongse democratiseringsbeweging en anderzijds een mikpunt van kritiek voor Peking. Zijn connecties met rechtse politici in de VS worden door de Chinese staatsmedia gebruikt om de prodemocratische protestbeweging af te schilderen als een groep die gecontroleerd wordt door de VS.
Volgens die media zou Lai samen met drie andere hooggeplaatste activisten in Hongkong deel uitmaken van een groep pionnen van anti-Chinese strijdkrachten in het Westen.